Sinds 18 januari geeft het CBR geen (beperkt) groot vaarbewijzen en Rijnpatenten meer uit. Daarvoor in de plaats daarvan komt het EU-kwalificatiecertificaat schipper. “Aan dit kwalificatiecertificaat worden aanvullende eisen gesteld”, is te lezen op de website van de instantie. Varenden met een geldig Rijnpatent of een groot vaarbewijs A of B, kunnen dat de komende jaren omwisselen voor een EU-kwalificatiecertificaat schipper.
Op 18 januari is nieuwe wet- en regelgeving voor de binnenvaart van kracht geworden op basis van de Richtlijn (EU) 2017/2397: ‘erkenning van beroepskwalificaties in de binnenvaart’. Dat heeft grote gevolgen voor de theorie- en praktijkexamens. Om daaraan te voldoen moeten kandidaten naast de huidige examens onder andere ook een theoretisch overgangsexamen doen.
Aanvullende voorwaarden
Een telefonische toelichting op de wetgeving en examens wil of kan het CBR niet geven. De woordvoerster verwijst naar de informatie op de website die midden januari online is gezet.
Voor schippers en opleiders roept de nieuwe wetgeving nogal wat vragen op. Het CBR meldt wel dat er door omstandigheden vertraging is ontstaan in de implementatie van de richtlijn. “Dat betekent dat het CBR voorlopig nog de huidige binnenvaartexamens blijft afnemen, maar wel met aanvullende voorwaarden.”
De CBR-woordvoerster stuurt nog wel een korte, algemene mail: “Twee jaar geleden werd bekend dat er een wijziging van de Europese regels aankwam. Vanuit Europa worden hogere eisen gesteld aan bemanningsleden in de binnenvaart, waaronder matrozen en schippers, die voor alle lidstaten gelden, wat goed is voor de duidelijkheid en veiligheid op het water.”
Noodregeling
Nederland was te laat met de omzetting van de Europese richtlijn in nationale wetgeving. “Voor mensen die het theoretische deel hebben afgerond vóór 18 januari, verandert er niets. Zij ontvangen het EU-kwalificatiecertificaat schipper”, mailt de woordvoerster. “Voor mensen die nog bezig zijn met een traject om schipper te worden, betekent het inderdaad dat ze sinds 18 januari een extra theorie-examen moeten doen. Vanaf 1 september zijn er ook twee praktijkexamens nodig.”
Paul van der Zanden, woordvoerder Luchtvaart en Maritiem op het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, stelt: “Het ministerie van IenW werkt aan een noodregeling om de periode tot de implementatie van de Europese richtlijn voor beroepskwalificaties in de binnenvaart te overbruggen. Hierin wordt geregeld dat mensen die al hun theorie-
examens hebben afgerond vóór 18 januari 2022 geen overgangsexamens hoeven te doen. Deze mensen moeten vaak nog wel voldoen aan de vaartijdeisen voordat zij hun certificaat krijgen.”
Onvrede bij opleiders
In de opleidingswereld leven vragen over de uitleg op de tekst van de CBR-website. Er zijn mensen die onder de oude regels hun theorie gehaald hebben voor hun vaarbewijs en
ineens mogelijk een extra theorie-examen moeten doen na het behalen van de vaartijden. Je kan namelijk dan pas je Navigatie 1 theorie-examen doen. Dat onderscheid wordt niet duidelijk gemaakt op de site.
“Halverwege de wedstrijd de regels veranderen is zeer onrechtvaardig”, vindt docent en begeleider Han van Roozendaal. “Nederland speelt in de Europese Unie het braafste
jongetje van de klas, maar de wet is ingegaan en het is nog niet geregeld.
Stel dat je twee jaar geleden je theorie gehaald hebt, dan kan je pas na drie jaar vaartijd voor het theorie-examen Navigatie 1 gaan. Eerder mag echt niet. De meeste mensen die daarmee bezig zijn, worden dus nu geconfronteerd met een extra examen, waar ze niets van wisten. Er staat namelijk ‘als je de theorie al gehaald hebt’, en theorie is ook Navigatie 1.”
Langer, zwaarder en duurder
“Ik ben alleen maar bezig om het goed te regelen voor de cursisten, dat is mijn prioriteit”, zegt Bastiaan With, eigenaar van Edumar. “Het is jammer als het CBR de schuld krijgt. Ze werken heel hard aan de nieuwe regels, maar de werkelijkheid is dat het ministerie traag was. Het CBR heeft pas in december 2020 de opdracht van het ministerie gekregen.”
Ook treft de brancheorganisaties schuld, vindt With: Zij en IenW zijn sinds 2017 op de hoogte van de nieuwe EU-norm en hebben geen actie ondernomen. Nederland is heel lang niet eens vertegenwoordigd geweest bij de EU. Andere landen bepaalden de norm, mede voor Nederland, stelt hij.
De opleiding lijkt ook langer te gaan duren en wordt zwaarder en duurder, mede door examineren op de simulator. Gevolg is dat er nog moeilijker aan matrozen en schippers te komen is, in de al krappe markt, vreest men.
Voor diegenen die met hun vaaruren bezig zijn, lijkt het erop dat zij een extra examen gaan krijgen. “Na 1 september 2022 wordt het Navigatie 1-examen vervangen door twee praktijkexamens schipper. In totaal moet u dan 3 jaar vaartijd kunnen aantonen”, staat op de CBR-website.
“Dat de nieuwe richtlijn, hoe verder die ook wordt uitgewerkt, grote consequenties zal hebben voor de instroom in de binnenvaart is nu al duidelijk”, stelt Roozendaal. “Hebben de brancheorganisaties al beleid gemaakt om hiermee aan het werk te gaan?”
