Het is grijs en nat buiten, maar aan boord van MS Lumière gonst het van energie. Reders, scheepsbouwers, technici en leveranciers hebben zich verzameld voor de demonstratievaart van de lijn IWW Pro Line Sense van Radio Holland en Retina. De lijn belooft varen efficiënter, veiliger en eenvoudiger te maken – en op termijn zelfs autonoom.
De Lumière is een varend toonbeeld van luxe. Gebouwd door rederij Scylla en bestemd voor het Amerikaanse cruisebedrijf Tauck, zal ze vanaf 2026 gaan varen op de Rhône. Het schip is 135 meter lang, telt 56 ruime hutten voor maximaal 130 gasten en heeft een zwembad, sauna en spa aan boord. Vandaag draait het echter niet om ontspanning, maar om innovatie.
Op grote schermen in de bar flitsen beelden van het productieproces van de navigatiemodules: lasers die metalen plaatjes uitsnijden, chips die worden geplaatst, een 3D-printer die de behuizing van het systeem bouwt. Het schip vaart ondertussen met korte stops en scherpe manoeuvres, zodat de aanwezigen kunnen ervaren wat het systeem doet, zoals een noodstop en koerscorrectie. In de stuurhut wordt de techniek toegelicht en beproefd.
Innovatiedrang
Ronald Chatrer, binnenvaartmanager bij Radio Holland, vertelt hoe het project rond de trackpilot begon op een beurs waar Retina hun autopilot liet zien. Wat volgde was een intensieve samenwerking tussen Retina en Radio Holland met als doel: een modulaire lijn ontwikkelen die zowel in nieuwbouw als retrofit inzetbaar is.
“Anno 2025 wil en hoef je niet meer voor elke update aan boord,” zegt Chatrer. “Met dit systeem kunnen we op afstand inloggen, storingen voorkomen en onderhoud voorspellen. Minder reistijd, minder stilstand, lagere kosten.”
Het op afstand inloggen, benadrukt Chatrer, kan pas gebeuren “na toestemming van eerst de eigenaar en daarna de schipper (…) en conform de laatste inzichten op het gebied van cybersecurity.”
De kracht schuilt in de zogeheten ‘backbone’, de Retina CAN Backbone, de digitale ruggengraat waarop alle data samenkomen: motorgegevens, beladingsdata, gps, wind, brandstofverbruik. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de ST BRAIN en -cloud van Shipping Technology. Daarmee wil Radio Holland naar predictie maintenance, ze weten dat iets niet meer goed functioneert voordat het daadwerkelijk zo is. Chatrer noemt het een ‘enorme stap vooruit’.
Noodstop
In de stuurhut zit vandaag Tim van Vugt als kapitein, in het dagelijks leven projectleider nieuwbouw bij Scylla. “Welkom in mijn wheelhouse,” zegt hij lachend. Voor hem ligt een muur van schermen en meters, met radars, camera’s, motorinformatie en displays. De Sense-interface, legt hij uit, is ontworpen om intuïtiever te werken dan traditionele systemen.
“Kijk,” zegt hij terwijl hij een hendel beweegt. “Als ik gas geef, regelt het systeem zelf de balans tussen de motoren en de boegschroef. Als ik wil dat het schip langzaam naar stuurboord draait, doe ik dit — en dan gaat het vanzelf. Zonder dat ik hoef na te denken over hoeveel vermogen ik geef of hoe diep we liggen. De software houdt daar allemaal rekening mee.”
“Slimme techniek, maar met menselijke controle”
Dan volgt de demonstratie van de ‘crash stop’. Van Vugt drukt op een rode knop. De Lumière vertraagt hoorbaar, maar zonder schokken of trillingen. “Het lijkt saai, hè? Maar dit is juist het mooie: alles gebeurt gecontroleerd,” zegt hij.
Op de schermen is te zien hoe de thrusters achteruit draaien, de kopschroef compenseert en het schip rustig tot stilstand komt. Van Vugt hoeft niets te doen. “Door de noodstop tot mijn beschikking te hebben, kan ik het schip in een noodsituatie zeer snel en volledig automatisch tot stilstand laten komen, zonder dat ik daarbij mijn volledige aandacht nodig heb om deze manoeuvre uit te voeren. Ik kan mij daarbij meer concentreren op het aansturen van mijn bemanning, communiceren met nooddiensten of het verlenen van directe hulp.”
Op termijn is het systeem ook geschikt om autonoom varen te faciliteren.
Techniek als vangnet
In de lounge geeft Tom Panjer, directeur van Retina, uitleg over de achterliggende filosofie. “We zeggen niet dat je hiermee niet meer hoeft te kunnen varen. We zeggen: als je even niet weet wat te doen, dan helpt het systeem je. Druk je op de stopknop, dan stopt het schip sneller dan een mens dat kan. Dat geeft veiligheid en rust.”
Hij noemt de Sense-technologie een vangnet. “Zoals een auto die zelf remt als jij even niet oplet. Je blijft aan het stuur, maar de techniek kijkt met je mee.”
“Een standaardpiloot kost zo’n negenduizend euro,” zegt Panjer. “Onze versie zit op 36.000 euro, dat is een flink verschil.” Toch, benadrukt hij, valt de balans uiteindelijk positief uit voor de gebruiker. “Bij ons zitten veel zaken er standaard al in, die bij een andere leverancier nog allemaal bijgekocht moeten worden, zoals snelheids- en brandstofmode. Daarnaast heb je een aantal zaken niet nodig als je onze piloot koopt, waarbij je kan denken aan interfaces met bestaande systemen, hardware om data te ontsluiten en dergelijke. Hierdoor is een eigenaar onderaan de streep meestal minder kwijt voor dezelfde opties bij een andere leverancier.”
Tekst gaat verder onder de foto
Kapitein is geen systeembeheerder
Aan het einde van de ochtend neemt Remco Pikaart, founding partner van Shipping Technology, het woord. Zijn bedrijf levert de ‘brains’ die scheepsdata verzamelen en koppelen aan systemen aan boord. “We hebben inmiddels 350 schepen ontsloten”, vertelt hij. “Maar belangrijker: een kapitein is altijd verantwoordelijk en moet kunnen ingrijpen. Hij mag geen systeembeheerder worden.”
Volgens Pikaart ligt de toekomst in samenwerking. “Onze ST BRAIN gecombineerd met de Retina M-Pilot en IWW Pro Line van Radio Holland maken de volgende stappen van autonoom varen mogelijk – van koers houden tot aanmeren en afmeren. Maar het gaat verder dan dat: koppelingen met derden besparen tijd en administratie, aan boord én op kantoor. Zo maak je het werk slimmer, niet zwaarder.”
Nog die ochtend worden handtekeningen onder een samenwerkingsovereenkomst geet. De overeenkomst tussen Radio Holland en Retina werd in juni formeel, afgelopen week is Shipping Technology toegetreden tot deze samenwerking.
