Corona kan gunstig uitpakken voor de shortsea. Een deel van de industrie en handel zal als reactie op de crisis minder complexe en kortere ketens invoeren met als doel minder afhankelijk te zijn. Productie in of dichter bij Europa zal de vraag naar shortseavervoer doen toenemen. De groei van deepsea zal daardoor waarschijnlijk langzamer gaan.
Dat stellen onderzoekers van Erasmus UPT. Zij hebben in opdracht van SmartPort en in samenwerking met het Havenbedrijf Rotterdam, Hutchisonports ECT Rotterdam en Vopak, een quick scan uitgevoerd naar de impact op lange termijn.
Herstellen
De directe impact van de coronacrisis (de eerste fase) op de economie en wereldhandel was beduidend groter dan die van de financiële crisis. Het leidde tot een substantiële terugval in lading. Rotterdam kreeg in het eerste halfjaar van 2020 een daling van 9,1 procent te verwerken.
“Uit de eerdere crisis leren we dat de ladingontwikkeling als gevolg van een economische crisis wel weer snel kan herstellen. De industrie heeft in voorgaande crisis duidelijk meer hersteltijdtijd nodig gehad, zo’n vijf tot zeven jaar.”
Operationeel bleef de Rotterdamse haven – net als andere West-Europese zeehavens – goed functioneren. Na wat operationele verstoringen in het allereerste begin is de dienstverlening onder de gewijzigde omstandigheden op niveau gebleven, zowel in de haven als in de achterlandnetwerken, stellen de onderzoekers vast.
Invloed op trends
De crisis beïnvloedt vooral de al bestaande trends. Voor de Rotterdamse haven zijn dan met name de volgende trends belangrijk:
- energietransitie en omvorming naar circulaire economie
- digitalisering in ketens en processen
- herstructurering van supply chains: deglobalisering: re-shoring en near-shoring
Paul Ham, general manager Business Development bij ECT zegt daarover: “Het is belangrijk voor ECT om te zien dat door COVID-19 op de lange termijn vooral bestaande logistieke trends worden versneld. Door investeren en samenwerken met grote en kleine partijen in de keten en overheden kunnen we onze Nederlandse logistieke positie in de global supply chain niet alleen behouden, maar ook versterken en uitbouwen.”
Energietransitie vertraagt
De verwachte wereldwijde recessie zorgt voor lagere economische groei en wereldhandel, hetgeen zich vertaalt in structureel afgenomen goederenstromen. Dit wordt nog versterkt door grotere geopolitieke spanningen.
De knas is groot dat bedrijven in het haven-industrieel cluster investeringen uitstellen wegens structureel lagere inkomsten. Ze wachten mogelijk met nieuwe, duurzame initiatieven. Dit zet dan de energietransitie op een aantal jaren achterstand. Overheden geven weliswaar aan extra te investeren in herstel en ook in verduurzaming.
De Erasmus-onderzoekers vragen zich af of dat voldoende bijdraagt aan de Rotterdamse concurrentiepositie als investeringslocatie voor bestaande en nieuwe industrie. Ze wijzen op het grote belang van de rol van de overheid, weliswaar in samenwerking met het bedrijfsleven. Niet alleen in het versnellen van de energietransitie zelf, maar ook: “In het ondersteunen van personen en bedrijven om economisch herstel op duurzame wijze te bevorderen, in het versterken van de concurrentiepositie van Nederland en Rotterdam voor het aantrekken en behouden van investeringen en in het versnellen van de ontwikkeling van nieuwe, duurzamere businessmodellen, zowel in supply chains als in de energie-industrie.”
Doorgaan met investeren
“Dit onderzoek laat ons het belang zien van overheidsinvesteringen om de concurrentiepositie van Nederland te verbeteren en tegelijk stappen te zetten in de verduurzaming van de industrie”, zegt Marcel van de Kar, commercial director en director New Energies bij Vopak. “Investeren in tijden van crisis draagt bij aan een spoedig herstel.”
Dit is al te zien in het Rotterdamse havenindustrieel complex, dat grotendeels uit energie en chemie bestaat. De geplande investeringen in duurzame energie zijn door de coronacrisis wereldwijd met 20 procent afgenomen en de investeringen in het elektriciteitsnetwerk met 10 procent. Nederland blijft echter vasthouden aan onder meer het Klimaatakkoord en de Green Deal.
Ook het Havenbedrijf Rotterdam heeft hier een sterk stimulerende rol richting de regering uitgesproken om juist met deze duurzame en innovatieve projecten de klimaatdoelstellingen te halen en de economie en de haven te versterken. De aankondiging van Shell, tijdens corona, voor de aanleg van een waterstoffabriek op de Maasvlakte 2 past daar ook in.
