In Vlaanderen wordt het voortaan mogelijk om commercieel te varen met geautomatiseerde, op afstand bestuurde en emissiearme binnenschepen. Waar bedrijven tot nu toe alleen tijdelijke proefprojecten mochten uitvoeren, kunnen zij hun technologie nu ook in de dagelijkse vaart inzetten – mits ze aantonen dat hun schip even veilig is als een conventioneel vaartuig.
Het besluit, ondertekend door minister-president Matthias Diependaele en minister van Mobiliteit, Openbare Werken, Havens en Sport Annick De Ridder, is gebaseerd op het Scheepvaartdecreet van 2022. Het creëert een structurele regeling zonder einddatum, waarmee Vlaanderen de overgang maakt van experimenteren naar exploitatie.
Het besluit over innovatief varen werd op 17 oktober 2025 officieel goedgekeurd en ondertekend door de Vlaamse regering. De regeling treedt in werking na publicatie in het Belgisch Staatsblad, wat doorgaans enkele weken later gebeurt. Verwacht wordt dat het besluit eind 2025 of begin 2026 van kracht wordt. Vanaf dat moment kunnen rederijen en technologiebedrijven structurele toelatingen aanvragen om met geautomatiseerde of emissiearme schepen commercieel te varen op de Vlaamse binnenwateren.
Bedrijven kunnen bij de Commissie van Deskundigen een dossier indienen om een officiële toelating te krijgen voor innovatief varen. De Commissie beoordeelt of het schip een gelijkwaardig veiligheidsniveau haalt als een traditioneel binnenvaartschip.
Proefproject blijft verplicht
Aanvragers moeten technische informatie, risicoanalyses en eventueel de resultaten van een proefproject voorleggen. De commissie kan ook een vaarproef eisen. Wanneer de veiligheid is aangetoond, krijgt het schip een aanvullend Uniebinnenvaartcertificaat, waarop de toegestane afwijkingen en voorwaarden staan vermeld. Dit document geldt als bewijs dat het schip commercieel mag varen met automatische of op afstand bestuurde systemen.
Hoewel het besluit structureel is, houdt de Vlaamse overheid ruimte om het kader aan te passen naarmate de technologie of Europese regelgeving evolueert. Voor systemen die nog niet bewezen veilig zijn, blijft de verplichting gelden om eerst toestemming te vragen voor een proefproject op basis van artikel 70 van het Scheepvaartdecreet. Pas na succesvolle testen kan een structurele toelating volgen.
Verplichte risicoanalyse
De Mobiliteitsraad van Vlaanderen (MORA) bracht in juli 2025 advies uit over het ontwerp. De raad steunde het plan omdat het meer zekerheid biedt aan ondernemingen die investeren in digitalisering en vergroening van de vloot.
De raad drong daarbij aan op gelijke inspraak voor havenbedrijven en waterwegbeheerders bij het toekennen van toelatingen, en op meer samenwerking met de buurlanden om grensoverschrijdend varen met (semi-)autonome schepen mogelijk te maken.
Versnellen van innovatie
Met dit besluit wil Vlaanderen zijn rol als proeftuin voor slimme en duurzame binnenvaarttechnologie onderstrepen. De Vlaamse regering ziet het besluit als een ‘strategische hefboom’ om innovatie in de binnenvaart te versnellen. Innovatief varen kan volgens de toelichting bij het besluit bijdragen aan efficiënter brandstofverbruik, lagere emissies en een aantrekkelijker imago voor de binnenvaart als moderne vervoerswijze.
