De voorbereiding heeft bloed, zweet en tranen gekost. Nu het skelet van de Green Deal Binnenvaart staat, roepen de initiatiefnemers iedereen op om er samen de schouders onder te zetten. Daisy Rycquart legt namens de Federatie Belgische Binnenvaart uit hoe doelgerichte subsidieprogramma’s, sterke samenwerkingsverbanden, het delen van kennis en data en vertrouwen in een groene toekomst het verschil kunnen maken.
Als directeur van CITBO (Corporation Inland Tanker Barge Owners) kent Daisy Rycquart maar al te goed de voordelen van krachtenbundeling. In de binnenvaart zijn echter weinig sterke samenwerkingsverbanden. Het is dan ook een van de doelstellingen van de Green Deal Binnenvaart om zowel sectorale samenwerking (schippers onderling) als samenwerking tussen de binnenvaart en verladers/havens/universiteiten te stimuleren. “Je hoeft zo’n samenwerking niet voor altijd aan te gaan, het kan ook voor een aantal jaren zijn. Door samen te werken maak je bijvoorbeeld meer kans op subsidie en kun je het risico van een investering beter spreiden, waardoor banken eerder een lening zullen verstrekken. Je kunt hierdoor ook meer impact maken op verladers en beleidsmakers.”
Green Deal Binnenvaart Vlaanderen
15 strategische doelstellingen met 1 ambitie: een emissieloze binnenvaart in 2050. Dat is de Vlaamse Green Deal Binnenvaart in een notendop. De initiatiefnemers zijn De Vlaamse Waterweg, Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), Port of Antwerp-Bruges, North Sea Port, Kenniscentrum Binnenvaart Vlaanderen en de Federatie Belgische Binnenvaart.
In het voortraject hebben zij samen met diverse stakeholders de kansen en uitdagingen van de binnenvaart op het vlak van vergroening in kaart gebracht. Dit leidde tot een ambitietekst en bijhorende (strategische en operationele) doelstellingen. Deze zijn geënt op de Verklaring van Mannheim van de CCR en de Europese Green Deal. De acties zijn geclusterd binnen vier thematische werkdomeinen: technologische oplossingen, financiële oplossingen, beleid en implementatie voor een groene binnenvaart.
In een serie van vier artikelen komen die werkdomeinen aan de orde.
Deel 2: implementatie
Subsidieprogramma’s
Voor de meeste binnenvaartondernemers zijn Europese subsidieprogramma’s een ver-van-mijn-bed-show. Er komt te veel administratie bij kijken. Rycquart: “Voor het schrijven van een proposal heb je tijd en skills nodig. Dat is eigenlijk alleen weggelegd voor grote ondernemingen omdat zij hier voldoende personeel voor hebben.”
“Bovendien ligt de focus van Europese subsidieprogramma’s op projecten met een hoog innovatiegehalte, die dus ook gepaard gaan met hoge
risico’s. Dat maakt het niet aantrekkelijk voor een ondernemer die op zoek is naar toekomstbestendige investeringen. Ook merken we dat binnenvaart-proposals te vaak niet aangenomen worden. We moeten opboksen tegen de zeevaart en andere transportsectoren.”
“Lidstaten hebben meer bewegingsvrijheid in de eisen die ze stellen. Als de eisen goed bij de sector passen, werken nationale steunprogramma’s goed en zijn de middelen in no time op. We gaan de behoeften van de sector stevig aankaarten bij de overheid. Subsidies kunnen de noodzakelijke prikkel zijn om verder te verduurzamen, maar je moet er op lange termijn niet afhankelijk van willen worden.”
Begeleiding en kennis
Verder streeft de Green Deal naar één-op-één-begeleiding van binnenvaartondernemers. In Vlaanderen is Paul Lambrechts drie jaar lang vergroeningsconsulent voor de sector geweest. Dit programma was een enorm succes en de vraag is groot om het te verlengen. Dat is uit een enquête gebleken.
“Voor binnenvaartondernemers is het zeer waardevol om een onafhankelijk deskundige te kunnen raadplegen die alle toeleveranciers kent en gratis kan helpen richting een businesscase of een samenwerkingsvorm. Dit is een van de grootste behoeften in de sector. Als verlengstuk hierop willen we een neutraal, online platform opzetten waarop alle kennis gestructureerd gebundeld wordt. Dit zou ook een mooie exposure zijn naar de buitenwereld toe.”
“Verder gaan we events organiseren waar iedereen kennis en ervaring kan delen. Geen praatbarakken dus, maar conceptuele bijeenkomsten om te bespreken wat wél en niet gelukt is. Niet ieder subsidietraject zal immers succesvol zijn en we moeten ook durven falen. Die risico’s moeten wel gedekt zijn door de maatschappij, zoiets kan de sector niet in z’n eentje dragen.”
Data ontsluiten
Het is op dit moment niet echt inzichtelijk hoe groen de binnenvaartvloot al is. Het registreren van gegevens hierover is dan ook niet verplicht. “De IVR-database is goed, maar niet compleet. Daardoor hebben we eigenlijk geen echt startpunt. Het zou mooi zijn om te weten welke schepen over welke motor én nabehandelingstechnologie of andere retrofit-aspecten beschikken. Je zou dit onder meer via een label kunnen laten vastleggen. Idealiter doen we dit op Europees niveau, maar het kan ook een regionaal karakter hebben.”
Vergroening heeft tijd nodig en zal van de sector een omdenken vergen. “We moeten eraan wennen dat we straks niet meer naar de winkel gaan en alleen nog hoeven te beslissen welk motormerk we kiezen. We zullen er ook over na moeten leren denken welke brandstof de meest geschikte is en waar we gaan bunkeren. Net zoals je bij de aanschaf van een nieuwe auto zou doen. Je koopt geen elektrische auto als je permanent lange ritten moet maken, maar voor de stad is het een prima oplossing. One size fits all past niet bij vergroening. Een enorme uitdaging voor de sector, want het gaat over miljoenen en er is ook infrastructuur nodig.”
Iedereen aan boord!
Op de website van De Vlaamse Waterweg staat de volledige ambitietekst van de Green Deal Binnenvaart Vlaanderen en kun je de engagementsverklaring invullen.
Hierdoor zit je mee in het vervolgtraject en blijf je op de hoogte van de resultaten van alle werkpakketten. Op 23 juni wordt de Green Deal Binnenvaart in het Havenhuis Antwerpen officieel gelanceerd en kun je samen met de partners en minister Lydia Peeters je handtekening onder het logo zetten.
Hefboomeffect
Het begint volgens Rycquart met de juiste mindset: geloven in vergroening en er toekomst in zien. “Om dit te stimuleren, zijn transparantie en prikkels nodig om technische keuzes te maken. Behalve de binnenvaartondernemers moeten ook banken en verladers mee. Wij verwachten dat nieuwe Europese richtlijnen rond het rapporteren van duurzaamheid als een hefboom zullen werken. Verladers zullen hierdoor eerder geneigd zijn om voor groen transport te kiezen. Lidstaten moeten deze richtlijnen voor juli 2024 omzetten in nationale regelgeving. Dat valt binnen het tijdpad van de Green Deal Binnenvaart Vlaanderen.”
Ferme ambities, kortom, waarvan de initiatiefnemers hopen er de komende 2 tot 3 jaar veel te kunnen verwezenlijken. “Met de voorbereiding zijn we twee jaar bezig geweest”, besluit Rycquart. “Het skelet staat, maar dit is slechts het begin. Nu moeten we samen aan de slag door allemaal een steentje of een rots bij te dragen.”
