Arne Strybos coördineert bij Port of Antwerp-Bruges alle activiteiten rond de transitie van de verschillende transportmodaliteiten naar duurzame brandstoffen en voortstuwingsinstallaties. Hij vertelt waarom technologie cruciaal is om tot een groene binnenvaart te komen en waarom het een belangrijk werkdomein wordt in de Vlaamse Green Deal Binnenvaart.
Port of Antwerp-Bruges ontvangt jaarlijks meer dan 80.000 binnenvaartschepen. De binnenvaart is dan ook een essentiële speler in de logistieke keten voor de haven. Net als andere sectoren in de transportsector, staat ook de binnenvaart voor de uitdaging om te verduurzamen. “Om de vlootvergroening te stimuleren, ontvangen emissiearme schepen al korting op het havengeld maar er is meer nodig om écht tot diepgaande vergroening te komen”, aldus Strybos.
Green Deal Binnenvaart Vlaanderen
15 strategische doelstellingen met 1 ambitie: een emissieloze binnenvaart in 2050. Dat is de Vlaamse Green Deal Binnenvaart in een notendop. De initiatiefnemers zijn De Vlaamse Waterweg, Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), Port of Antwerp-Bruges, North Sea Port, Kenniscentrum Binnenvaart Vlaanderen en de Federatie Belgische Binnenvaart.
In het voortraject hebben zij samen met diverse stakeholders de kansen en uitdagingen van de binnenvaart op het vlak van vergroening in kaart gebracht. Dit leidde tot een ambitietekst en bijhorende (strategische en operationele) doelstellingen. Deze zijn geënt op de Verklaring van Mannheim van de CCR en de Europese Green Deal. De acties zijn geclusterd binnen vier thematische werkdomeinen: technologische oplossingen, financiële oplossingen, beleid en implementatie voor een groene binnenvaart.
In een serie van vier artikelen komen die werkdomeinen aan de orde. Deel 1: technologische oplossingen.
“Uit het voortraject van de Green Deal Binnenvaart, waarin we tal van relevante stakeholders bevraagden over de vergroening van de binnenvaartsector, bleek dat die uitdaging verschillende lagen kent. Technologie en de beschikbaarheid daarvan wordt een van de werkdomeinen in de Vlaamse Green Deal Binnenvaart.”
Versnelling
“In het wegvervoer zien we een snelle aanpak om te verduurzamen, zowel vanuit het beleid als vanuit de sector zelf. De binnenvaart moet mee op deze trein, anders is er een kans op een reverse modal shift. De uitdaging is dat schepen en scheepsmotoren veel langer meegaan dan in de wegsector. Daarom is er nú actie nodig om de binnenvaartsector diepgaand te verduurzamen.”
“Er is zeker al een start gemaakt met verduurzaming via verschillende pilootprojecten en de adaptatie van de Stage V-norm voor nieuwbouwschepen, maar om écht iets te veranderen richting 2050 is een versnelling nodig. Er zijn nog maar weinig groene schepen in de vaart. Ongeveer een kwart van de Europese vloot heeft een CCR2-motor en een klein aantal een Stage V-motor. De overige varen nog met een oudere motor. De NOx- en PM-uitstoot van een CCR2-motor ligt echter tien keer hoger dan die van een Euro 6-vrachtwagenmotor.”
“Anderzijds kunnen binnenschepen verschillende ladingsoorten kosten- én brandstofefficiënt in enorme volumes vervoeren. Die schaalgrootte was altijd een troef voor het duurzame transport van goederen en zal dat ook blijven bij het vergroenen. Reden te meer om werk te maken van verduurzaming. Ook verladers en cargo-owners zullen steeds meer aandringen op duurzaam vervoer van hun goederen.”
Technologisch overzicht
De Green Deal Binnenvaart Vlaanderen heeft als doel het versneld verlagen van zowel de CO2– als de PM- en NOx-emissies. Men wil er een goed overzicht in maken van de technologische oplossingen die al beschikbaar zijn of dat op termijn worden.
Strybos begrijpt dat veel binnenschippers dit overzicht nu nog niet hebben. “Je bent dagelijks bezig met het managen van je schip. Jezelf verdiepen in allerlei technologieën is dan ook niet top of mind.”
“In de Green Deal willen we de komende jaren zowel voor nieuwbouw als retrofit inzichtelijk maken welke technologie geschikt is en aan welke technische vereisten schepen moeten voldoen, bijvoorbeeld door pilots uit te voeren en de ervaringen te delen. Hierbij kijken we ook naar energie-efficiëntie. Hoe efficiënter de voortstuwing, hoe minder emissies en brandstofkosten. Het zit ‘m deels in technologie en deels in het scheepsontwerp.”
Consequent meten
Veel van de technologieën om emissies te reduceren zijn op dit moment nog niet marktrijp. Schippers hebben vragen bij de betrouwbaarheid en de financiële haalbaarheid ervan. “De business case moet uiteraard kloppen”, aldus Strybos. “Daarom gaan we de emissie-impact van de verschillende technologieën inzichtelijk maken. Dit vereist dat we consequent meten, wat nu nog niet gebeurt.”
“Meten speelt een grote rol in de keuze van schippers voor een bepaalde technologie en zij zullen in de toekomst ook hun milieuperformantie moeten bewijzen naar klanten en de CCR. Op die manier kan je je onderscheiden van je concurrentie, bijvoorbeeld via een label. We streven naar een uniform systeem voor het meten en rapporteren van emissies en gaan in dit kader bestaande meettechnologie verfijnen, het draagvlak voor meten verhogen en pilots opzetten om meetsystemen te demonstreren.”
Infrastructuur
Op dit moment kunnen schepen in de havens van Port of Antwerp-Bruges al gasolie, LNG en biobrandstoffen bunkeren en walstroom gebruiken. Op termijn zal de haven dat aanbod uitbreiden met nieuwe, hernieuwbare brandstoffen zoals methanol, ammonia en waterstof en laadpunten voor batterij-elektrische vaart.
Strybos: “Dat kan een haven niet alleen; zowel de vraag als het aanbod zal vanuit de markt moeten ontstaan. In de Green Deal zullen we de komende jaren de benodigde infrastructuur en value chains van alternatieve brandstoffen in kaart brengen zodat er voldoende capaciteit ontstaat voor het bunkeren en de opslag ervan. Om de welbekende kip-ei-problematiek te doorbreken, hopen we in de Green Deal verschillende pilots te kunnen starten.”
“Ook veiligheid speelt een grote rol, aangezien nieuwe brandstoffen nieuwe risico’s met zich meebrengen. Hoe ga je bijvoorbeeld waterstof veilig aan boord krijgen? Via bunkerschepen, of zijn er andere manieren mogelijk? Port of Antwerp-Bruges zal ervoor zorgen dat er duidelijke regelgeving is rond het gebruik en het bunkeren van nieuwe brandstoffen.”
Iedereen aan boord!
Op www.vlaamsewaterweg.be staat de volledige ambitietekst van de Green Deal Binnenvaart Vlaanderen en kun je de engagementsverklaring invullen. Hierdoor zit je mee in het vervolgtraject en blijf je op de hoogte van de resultaten van alle werkpakketten. Op 23 juni wordt de Green Deal Binnenvaart in het Havenhuis Antwerpen officieel gelanceerd en kun je samen met de partners en minister Lydia Peeters je handtekening onder het logo zetten.
Samenwerking
Bij het voortraject van de Green Deal Binnenvaart Vlaanderen waren naast binnenvaartondernemers ook havens, financieringsinstellingen, toeleveranciers, verladers en overheden betrokken. Om de ambities en doelstellingen te realiseren, is op breed vlak engagement nodig. “We kunnen dit niet alleen en hebben iedereen nodig die iets wil betekenen voor het milieu en de binnenvaart of zich zorgen maakt over de toekomst van de sector. Alleen samen maken we de binnenvaart groen.”
“Het ondertekenen van de engagementsverklaring via de website van De Vlaamse Waterweg leidt niet meteen tot financiële verplichtingen. Wel willen we weten welke partijen interesse hebben om rond bepaalde thema’s na te denken en samen te werken, bijvoorbeeld in werkgroepen of denktanks om onze ideeën te concretiseren en ervoor te zorgen dat verduurzaming een algemeen goed wordt. De sector moet nu eenmaal in 2050 zo goed als CO2-neutraal zijn, dus we kunnen niet vroeg genoeg beginnen.”
