In Duitsland denkt een nieuw opgericht forum mee over de verduurzaming van infrastructuur en vervoer. Experts uit het bedrijfsleven en de wetenschap beoordeelden de maatregelen die het verkeersministerie wil nemen. Daarnaast hebben zij extra voorstellen gedaan om het goederenvervoer over het water en het spoor te versterken.
Het Expertenforum klimafreundlicher Mobilität und Infrastruktur (EKMI), waarin ook binnenvaartorganisatie BDB is vertegenwoordigd, werd in juni opgericht door verkeersminister Patrick Schnieder. Het forum denkt mee over de verduurzaming van infrastructuur en vervoer. 27 deskundigen hebben plannen van het ministerie van Verkeer beoordeeld om de vervoerssector milieuvriendelijker te maken. Deze plannen komen voort uit het dit jaar afgesloten regeerakkoord.
In september moet het verkeersministerie een pakket maatregelen overhandigen aan het ministerie van Milieu, dat dit mogelijk opneemt in het Klimaatprogramma van volgend jaar. Schnieder vroeg de experts om de ecologische, economische en sociale impact van de voorstellen te beoordelen.
Daadkracht en betrouwbaarheid
De experts zijn de afgelopen weken meermaals bij elkaar gekomen in vijf werkgroepen. De BDB werkte mee in de groep die zich richtte op de modal shift naar spoor en binnenvaart en op multimodaal vervoer. Volgens de experts kunnen de voorgestelde maatregelen op dit gebied aanzienlijk bijdragen aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Spoor en binnenvaart zijn klimaatvriendelijke modaliteiten, dus een verschuiving daarnaartoe is gunstig.
Om dit te versnellen, moet de infrastructuur gemoderniseerd worden en zijn betere concurrentievoorwaarden en meer samenwerking in de logistieke keten nodig. “Overheid en sector zijn samen verantwoordelijk voor efficiënt spoor- en binnenvaartvervoer”, vinden de experts. “Dat vraagt om daadkracht en betrouwbaarheid. Voor de korte termijn (tot 2030) zijn steunmaatregelen, fiscale prikkels, kleinschalige ingrepen en elektrificatie van spoorlijnen kansrijk. Tegelijk moet nu al de basis worden gelegd voor de periode tot 2040 – met meetbare doelen, voldoende financiering en snellere procedures.”
Financiering van de vaarwegen
Om multimodaal vervoer efficiënter te maken, stellen de deskundigen extra maatregelen voor. Zo pleiten zij voor tolvrijstelling voor wegvervoer in het voor- en natransport van spoor- en binnenvaart, en voor een verhoging van het toegestane vrachtwagengewicht in deze ketens naar 44 ton. Die uitzondering geldt nu al voor containers en wissellaadbakken.
“De voordelen van multimodaal vervoer mogen niet afhangen van de vraag of de lading in een container zit”, zegt BDB-directeur Jens Schwanen, die samen met zijn collega Matthias Roeser meewerkt in het EKMI. Het Duitse verkeersministerie is dit voorstel momenteel aan het onderzoeken.
Ook andere voorstellen van de BDB zijn door het EKMI gehonoreerd. Zo pleiten de experts voor wettelijke aanpassingen waardoor de uitbreiding van vaarwegen een zwaarder wegend openbaar belang krijgt. Ze zijn het erover eens dat er een langetermijnfinancierings- en realisatieplan voor de vaarweginfrastructuur moet komen – een doel dat ook in het regeerakkoord staat. Concreet vragen zij een investering van minimaal 2,5 miljard euro per jaar voor beheer, onderhoud, modernisering en uitbreiding van de vaarwegen. De overheid moet bovendien de belangrijkste knelpunten in het vaarwegennet uiterlijk in 2030 hebben opgelost.
Multimodale overslag
Subsidieprogramma’s voor multimodale overslaginstallaties moeten worden uitgebreid met extra financiële middelen. Ook moet de AwSV-verordening worden aangepast, zodat het overslaan van afval en recyclingmaterialen in binnenhavens makkelijker wordt. “Deze vormen van transport zijn minder tijdkritisch, maar zullen door de circulaire economie sterk groeien,” zegt BDB-directeur Schwanen. “Daar ligt een belangrijke groeikans voor de binnenvaart.” Daarnaast pleiten de experts voor eenvoudigere vergunningsprocedures bij het vervoer van zware lading via multimodaal transport. Ook stellen zij een opstartfinanciering voor nieuwe multimodale transportconcepten voor, om verladers en expediteurs te stimuleren vaker voor spoor en binnenvaart te kiezen. Voor een duurzame toekomst is het eveneens belangrijk dat de vloot gemoderniseerd wordt. Een steunprogramma voor schepen met alternatieve aandrijving helpt ondernemers ervaring op te doen en kosten te verlagen. Verder wordt voorgesteld om een tijdelijke compensatieregeling in te voeren voor de overstap naar milieuvriendelijke brandstoffen in het spoor- en binnenvaartvervoer – zelfs wanneer dit niet onmiddellijk tot een CO₂-reductie leidt binnen de bestaande broeikasgasnormering.
Digitalisering
De overheid moet digitale innovaties op het water en spoor actief stimuleren en samen met de sector zorgen voor verbeteringen, vindt het forum. Elektronische ladingsdocumenten en betere digitale informatievoorziening voor de binnenvaart maken gecombineerd vervoer makkelijker.
Volgens de experts is een slagvaardige infrastructuurbeheerder hierbij cruciaal. Voor de vaarwegen is dat de Wasser- und Schifffahrtsverwaltung (WSV). Ze roepen de federale overheid op om digitaliseringsplannen consequent uit te voeren en geautomatiseerd vervoer te blijven ondersteunen. Dit leidt tot een efficiënter gebruik van capaciteit en betere energieprestaties. Het kan bovendien helpen het nijpende personeelstekort in de binnenvaart op te vangen, bijvoorbeeld door het inzetten van stuurmannen op afstand. Daarnaast kan autonome binnenvaart nieuwe markten ontsluiten, vooral voor kleinere volumes, meent de adviesgroep.
Snelheid geboden
De voorgestelde maatregelen hebben volgens de deskundigen niet alleen economische en ecologische, maar ook sociale voordelen. Wel is het cruciaal dat ze snel in werking treden om overbelasting van het spoor- en wegennet te voorkomen. De experts adviseren het ministerie van Verkeer om de maatregelen goed te laten aansluiten bij bestaande masterplannen, zoals het Masterplan Binnenvaart.
Het ministerie gaat nu beoordelen welke voorstellen in aanmerking komen voor opname in het Klimaatprogramma. De experts hebben aangeboden ook in de volgende fase actief mee te denken en plannen te ondersteunen.
Door Sarah De Preter
Multimodale verbindingen op de Neckar.
