“Dat er op drie schepen hoge fosfineconcentraties zijn aangetroffen terwijl de schippers niet op de hoogte waren dat zij een gegaste lading aan boord hadden, is onacceptabel.” Inspectie ILT kijkt sindsdien meer gericht “naar overslag van ladingen van andere modaliteiten naar binnenvaart, waarbij ook fosfine-metingen worden uitgevoerd”.
Dat antwoorden Baraba Visser, de nieuwe minister van Infrastructuur en Waterstaat, en staatssecretaris Steven van Weyenberg, eveneens van I en W. In een uitgebreide brief aan de Tweede Kamer reageren ze op vragen van SP’er Sandra Beckerman. Aanleiding waren de problemen door gevaarlijke hoeveelheden fosfinegas deze zomer in een lading tarwe op de Coby, Imatra en Semper Spera.
Maatregelen zijn urgent
“De urgentie om zo spoedig mogelijk maatregelen te treffen om proberen te voorkomen dat een dergelijk incident zich weer voordoet, is evident”, vinden de bewindslieden. Visser en Van Weyenberg schrijven in hun antwoorden dat na het eerdere fosfine-incident met de Fox, in december 2019, maatregelen zijn ingevoerd. Die zijn opgenomen in het ‘Plan van aanpak voor zeeschepen waarvan de lading in het buitenland ontsmet is met fosfine’ van de Havenbedrijven van de grote zeehavens. Dat is op 1 januari 2021 van kracht geworden.
De regels zijn daarmee aangescherpt, aldus Visser en Van Weyenberg. “Binnenschepen worden pas beladen nadat met metingen is vastgesteld dat er geen gevaar is. Dan kan de schipper er van uitgaan dat de lading veilig is. (…) In het plan van aanpak staat de gassingsleider centraal en zijn voorwaarden gesteld die de basis vormen voor een goede afhandeling van gegaste ladingen uit zeeschepen.”
Informatie is al verplicht
Schippers moeten informatie krijgen over eventuele gevaar door hun lading, vinden Visser en Van Weyenberg. “Die informatie moet zijn opgenomen in de ladingdocumenten en de betrokken laadeenheden moeten ook correct worden gemarkeerd. Zo komen schippers te weten of de lading in een eerdere schakel in de transportketen gegast is. Dat is voor de veiligheid van het vervoer van het grootste belang. De verplichting om informatie over gevaarseigenschappen op te nemen in ladingdocumenten bestaat reeds lange tijd voor vervoer in alle modaliteiten. Als dit was nageleefd zou dit informatieprobleem zich niet op de drie schepen hebben voorgedaan.”
Bij overslag uit een trein geldt namelijk internationale spoorregelgeving. De correcte markering en documentatie had moeten worden nageleefd, staat in de brief.
Niet verboden
Bij de Fox ging het om losse fosfinepillen die na overslag vanuit een zeeschip weer actief werden, aldus de bewindslieden. Het geval van afgelopen juli heeft een andere oorzaak. “In dit geval zijn de bestaande voorschriften voor het vervoer van een gegaste lading bij het vervoer per spoor niet gevolgd. Op de wagons en in de ladingsdocumenten stond niet aangegeven dat de lading gegast was. Daarom wist niemand bij de overslag van trein naar de binnenvaartschepen dat de lading was gegast met fosfine.”
Fosfine-genererende middelen zijn overigens niet verboden. Fosfine is een in Europa goedgekeurde stof, op basis waarvan in de EU fosfine-genererende middelen zijn toegestaan voor het gassen van ladingen.
Controle op naleving
Beckerman wil weten wat de minister gaat doen om te zorgen dat zich geen nieuwe incidenten meer voordoen. In de Kamerbrief staat: “Kijkend naar dit incident tijdens het vervoer van gegaste ladingen blijkt het essentieel dat bestaande regelgeving voor internationaal vervoer (wegvervoer, spoorvervoer, maritiem vervoer) correct wordt nageleefd zodat de relevante informatie voor de hele vervoersketen beschikbaar is. De ILT houdt daar toezicht op. Daarbij wordt sinds het incident in juli door ILT meer gericht gekeken naar overslag van ladingen van andere modaliteiten naar binnenvaart, waarbij ook fosfinemetingen worden uitgevoerd.”
Aanvullend op de internationale regelgeving willen de bewindslieden specifieke, op maat gemaakte transportregelgeving voor agrarische producten die in bulk via de binnenvaart worden vervoerd. “Met name het feit dat aan boord van binnenschepen wonen en werken niet van elkaar zijn te scheiden verdient hier bijzondere aandacht.”
Nieuwe regeling
Eind augustus heeft Nederland, in overleg met de Europese Commissie, voorstellen ingediend bij de Economische Commissie voor Europa van de Verenigde Naties. Het gaat over de herkenbaarheid van schepen met gegaste bulklading, ladingdocumentatie en opleiding van de bemanning.
“Naar verwachting zal een internationale werkgroep van experts, onder leiding van de initiatiefnemers Nederland en Duitsland, in januari 2022 een concept-regeling kunnen afronden. De bestaande EU-Richtlijn 2008/68/EG over Vervoer van Gevaarlijke Stoffen laat deze regeling na implementatie via de Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen in Nederland ook gelden voor binnenlandse transporten.”
Strafrechtelijk onderzoek
Wie is verantwoordelijk en eventueel ook aansprakelijk. “Als basisregel geldt dat de afzender van de lading verantwoordelijk is voor de juiste classificatie van de lading. Onjuiste classificatie kan leiden tot civielrechtelijke, bestuursrechtelijke of strafrechtelijke stappen. Of er civielrechtelijke stappen worden gezet is aan de betrokken marktpartijen. Naleving door ILT valt onder bestuursrechtelijke stappen en uitspraken over mogelijk strafrechtelijk optreden zijn voorbehouden aan het Openbaar Ministerie.”
In de transportdocumenten en etikettering van de partij tarwe die per trein was aangevoerd en in de ruimen van de Coby, Imatra en Semper Spera terechtkwam, was niet aangegeven dat de lading gegast was. De ILT heeft bij een volgend treintransport van dezelfde vervoerder geconstateerd dat er weer sprake was van gegaste lading zonder de benodigde documentatie en kenmerken, melden Visser en Van Weyenberg. In opdracht van de Officier van Justitie loopt er nu een strafrechtelijk onderzoek door de landelijke eenheid van de politie.
