Veerpont Willem: wat zou hij trots zijn

Tussen Doornenburg en Pannerden wordt al eeuwenlang een veerdienst onderhouden. Het is een ‘niet-vrijvarend veer’, ook wel gierpont genoemd. Om u meteen uit de droom te helpen: hoewel zo’n serie bootjes er spectaculair uitziet, is de uitvinding van de eerste gierpont al in het overbekende jaartal 1600 vastgelegd voor octrooi. Waarschijnlijk zijn in ons land zelfs vóór die tijd al meerdere veren op die manier in dienst geweest.

Tussen Doornenburg en Pannerden wordt al eeuwenlang een veerdienst onderhouden. Nu met de moderne Willem. (foto’s Hans Heiligers)

Met veel ondernemersgeest en doorzettingsvermogen nam Willem Cornelissen in 1923 de exploitatie van de veerdienst Doornenburg-Pannerden op zich om die met een stoer gemotoriseerd schip te gaan uitvoeren. De Willem, zijn eerste pont, heeft daar tot 1957 gevaren.
Daarna kwam de tweede Willem in dienst. Dat was een degelijk schip van slechts vijftien jaar oud. Die Willem heeft maar liefst 53 jaar trouw als veer gevaren. Gerelateerd aan de plannen voor een nieuwe pensioengerechtigde leeftijd van 67 jaar is die Willem dus een jaar te laat met pensioen gegaan. Volgens het certificaat had hij zelfs nog langer mogen doorvaren.
“Dat is nooit de bedoeling geweest”, zegt Jos Mattijssen van de Veerdienst Doornenburg-Pannerden BV. Al geruime tijd terug is binnen de familie het besluit genomen voor vervanging van de pont. En als we dan onderweg waren keken we zo hier en daar eens wat rond. We hadden daarvoor alle tijd; het vorige schip deed nog iedere dag trouw zijn dienst.”
Toch kwam de planning op enig moment in een stroomversnelling. Toen Jos Mattijssen en zijn echtgenote Carla Cornelissen een receptie bezochten van de jubilerende VEEON (Vereniging van Eigenaren en Exploitanten van Overzetveren in Nederland) maakten ze kennis met Harrie Brekelmans uit Beusichem. Brekelmans voer op de binnenvaart, maar is in 1971 aan de wal gegaan toen zijn kinderen de leeftijd voor het internaat bereikten. Daar werd hij verantwoordelijk voor de veerdienst Beusichem-Wijk bij Duurstede. In 1998 begon Brekelmans als zelfstandig ontwerper.

Klik
Sinds die tijd is de naam van Brekelmans onuitwisbaar verbonden aan de vele ponten die door hem zijn ontworpen. Als er ergens plannen voor de bouw van een nieuwe pont ontstaan, ontvangt hij regelmatig ‘Harrie-wat-denk-je-daarvan’-telefoontjes. Hij krijgt die vragen niet alleen van exploitanten maar ook van gemeenten. Hij ontwierp een pont voor de gemeente Beusichem en zijn naam staat ook onder de bouwtekeningen van twee robuuste ponten voor de Stichting Maasveren.
Brekelmans houdt van zijn werk; hij is perfectionist en daardoor kritisch. Niet alleen voor zichzelf maar ook tegenover anderen die zich aan een project verbinden. “Daarom moet er vanaf het begin een klik zijn met de opdrachtgever”, zegt Harrie.
Als Brekelmans enkele maanden na de kennismaking ‘een dagje veerponten gaat kijken’ met Jos Mattijssen staat er bij terugkomst meer dan 500 kilometer op de teller. Bovendien zijn ze er beiden achter dat het met de klik wel goed zit.

Vahali
Jos Mattijssen en Harrie Brekelmans stapten enkele maanden later met een pak tekeningen het terrein van de werf op. “Ik had van te voren al besloten dat ik hem om de hoek zou laten bouwen”, zegt Mattijssen. Hij doelt op Scheepswerf en Machinefabriek Vahali in Gendt, die een eindje verderop van de veerstoep ligt. Tegen het eind van de zomer van 2009 met de bouw wordt begonnen. Ook bij de werf werd nog een stevige klik aan de samenwerking toegevoegd. Er was eveneens enthousiasme voor het ontwerp met een goede gewichtsverdeling.
Gedurende de strenge winter kon er probleemloos worden doorgewerkt in de riante overdekte hal van Vahali. En toen de Willem voor het eerst door het water werd gedragen, bleek meteen dat de pont perfect in balans lag. Harrie bekent dat hij toen een traantje heeft weggepinkt. Gelukkig heeft niemand het gezien.
Ruim binnen het schema is het schip overgedragen. Het is gedoopt door de Gelderse gedeputeerde Marijke van Haaren. Zij is geweldig betrokken bij alle veerdiensten en streeft naar een goede bereikbaarheid binnen de provincie. Ze kent vanuit haar (neven)functie als voorzitter van het Verenfonds veel veren van dichtbij. Voor de branche heeft Marijke van Haaren eveneens haar verdienste als voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens.

Speedboot
Nu we zelf aan boord zijn van de Willem en meerdere oversteken tussen het drukke scheepvaartverkeer maken, begrijpen we wat Jos bedoelde met zijn opmerking die hij maakte toen we onderweg waren naar de pont. Het mooiste aan de Willem vindt hij de voortstuwing. “Die heeft een vermogen als een speedboot”, grijnst hij.
Daar weten ze in Papendrecht, bij Veth Propulsion, meer van. “De Willem is de eerste veerpont die met twee Z-Drives is uitgevoerd”, zegt Mattijssen. Als we later een kijkje nemen in de machinekamer zien we dat de drives gekoppeld zijn aan twee Volvo Penta’s die elk goed zijn voor 150 pk.
Er is ook veel aandacht voor veiligheid aan boord. De fietsers hebben hun eigen plaats aan dek en staan niet meer tussen de auto’s opgesteld. Het aantal autoplaatsen is toegenomen van vijftien naar achttien. Met beelden van vier cameraposities kan de schipper alle strategische punten aan boord overzien. Het uitzicht vanuit het stuurhuis is navenant.
De kleppen zijn voorzien van een anti-sliplaag en de bomen zijn elektronisch beveiligd. Als ze niet dicht zijn, kan er niet worden gevaren. Volgens een medewerker van Vahali vaart het schip niet, maar glijdt het over het water. Rond de veerstoep zullen ze geen moeite hebben met zo’n compliment. Natuurlijk zou ook Willem Cornelissen trots zijn geweest op deze derde Willem.

(Hans Heiligers)