Als het aan het kabinet ligt moet de Nederlandse binnenvaartvloot in de toekomst gemiddeld minimaal emissielabel B hebben. Dat is een van de onderdelen uit het aanvullende Klimaatpakket van minister Rob Jetten (Klimaat en Energie).
Het kabinet gaat ook het gebruik van waterstof in de binnenvaart financieel ondersteunen. Daarvoor moet vanaf 2025 geld beschikbaar komen. Het gaat om 178 miljoen euro, maar dat bedrag moet worden gedeeld met het zwaar transport op de weg.
De subsidie voor de nieuwe brandstof komt er bovendien alleen bij “een ambitieuze uitwerking” van de verplichting van een emissielabel in de binnenvaart, staat in de plannen. Gemiddeld moeten schepen voldoen aan label B. Het Binnenvaart Emissie Prestatielabel werd eind 2021 ingevoerd. Het is nu nog vrijwillig. Eigenaren kunnen er opdrachtgevers mee laten zien hoe schoon hun schip is en komen in aanmerking voor voordelen bij
havens, verzekeraars en banken.
Varen op waterstof: betalen per gebruik
Het voorstel om subsidie te verstrekken voor het toepassen van waterstof is bedoeld om tot de benodigde schaal te komen om varen op deze brandstof operationeel, technisch en economisch haalbaar te maken. Dat zou moeten gebeuren via een systeem van betalen per gebruik. Het doel is om op die manier 40 tot 45 schepen op waterstof te laten varen.
Het Planbureau voor de Leefbaarheid (PLB) heeft de onderdelen van het Klimaatpakket op verzoek van het kabinet beoordeeld op hun haalbaarheid en doelmatigheid. Het bureau vindt het verstandig om alvast enige ervaring op te doen met het toepassen van waterstof, zolang de uiteindelijke energiedrager voor de binnenvaart nog niet duidelijk is. “De binnenvaart is een kleine markt, het gaat om enkele duizenden schepen waar vaak motoren van andere schepen of auto’s in worden gebruikt.”
Of de beoogde emissiereductie (0,09 megaton in 2030) ermee wordt bereikt, kan het PBL niet valideren. “Slechts een deel van de CO2-uitstoot van de binnenvaart telt mee voor het nationale doel. Het deel dat meetelt is afhankelijk van de vraag op welke routes de waterstof wordt ingezet.”
CO2-beprijzing
Verder ziet Jetten CO2-beprijzing van brandstoffen als een optie voor die binnenvaart. Dat zou dan via het ETS2 moeten lopen, het Europese emissiehandelssysteem dat vanaf 2024 in elk geval voor de zeevaart ingaat. Bij het ETS moeten eigenaren van grote zeeschepen betalen voor het recht om CO2 uit te stoten – maar ze kunnen er ook voor kiezen om de uitstoot te verminderen door te investeren in schonere technieken.
Voor de binnenvaart wordt gesproken over een ‘opt-in’. Dat betekent dat de sector zelf de keuze krijgt.
Het aanvullende pakket is noodzakelijk omdat het huidige beleid van het kabinet ontoereikend bleek om de eigen ambitie van 60 procent CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990 te behalen. Er is een extra afname van 22 megaton nodig.
Het totale investeringsbedrag van dit Klimaatpakket bedraagt 28 miljard euro. Meer dan 1,4 miljard euro daarvan is bestemd voor het verminderen van CO2-uitstoot van de mobiliteit, inclusief de logistieke sector.
Zorgen over haalbaarheid van
maatregelen voor binnenvaart
evofenedex, de ondernemersorganisatie voor internationale handel en logistiek, is tevreden dat de maatregelen die gericht zijn op het bedrijfsleven, rekening houden met de concurrentiepositie en het vestigingsklimaat om te voorkomen dat bedrijven uitstoot verplaatsen door te vertrekken. “Het kabinet ziet ook in dat de plannen gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt. Voor de logistiek zijn de ambities verhoogd en is er meer budget beschikbaar gesteld.”
Wel stelt de verladersorganisatie dat er op korte termijn duidelijkheid moet komen over de invulling van het budget voor het verduurzamen van de logistiek, “zodat handels- en productiebedrijven tijdig de juiste investeringen kunnen doen”.
“Meer helderheid en een nadere invulling is op korte termijn noodzakelijk. Vanuit evofenedex is met name voor de binnenvaart een zorg dat er wordt ingezet op middelen in plaats van op doelen en de haalbaarheid ervan. Er lijkt, anders dan voor de zeevaart, geen budget beschikbaar om de sector te ondersteunen met deze enorme vergroeningsopgave.”
