Het voortbestaan van veel Gelderse veren is in het gedrang: de bodem van het Gelderse Verenfonds, een subsidiepot waarvan ze afhankelijk zijn, is in zicht.
Nederland is het land van rivieren. Bijna 350 veerponten verbinden de oevers van grote en kleine rivieren. Het zijn grotere ponten voor onder andere het gemotoriseerd verkeer en ook kleine, charmante voet- en fietsveren. Al deze veren vormen een onmisbare schakel voor de mobiliteit en zijn belangrijk voor de economie en het toerisme.
Ook Gelderland is zo’n waterrijke provincie met veel waterbarrières. Verschillende veerponten en pontjes varen dagelijks over de Maas, Waal, IJssel, Nederrijn en andere waterwegen. Het behoud van de ponten is een samenspel tussen de oevergemeenten en de exploitanten van de veren – met een vangnet. Is er een tekort op de begroting, dan kunnen zij – onder voorwaarden –een beroep doen op het Verenfonds. Maar daar komt een eind aan; de bodem van het fonds is in zicht en Provincie Gelderland trekt zich terug uit het fonds.
Verdwijnen de veerponten uit het Gelders landschap?
Eef Meijerman, voorzitter van de Vereniging Vrienden van de Veerponten, vreest dat tien tot twintig van de bijna vijftig ponten in het Gelderse landschap verdwijnen of minder gaan varen. Geen goede zaak, vindt hij. De veren zijn belangrijke verbindingen en beperken aanzienlijk de reiskilometers naar voorzieningen, werk en school. Ook zijn zij een onmisbare schakel in fiets- en wandelroutes.
Geen veer betekent omrijden of omlopen. Dat kost lokale gebruikers meer tijd en fietsen en wandelen wordt minder leuk. Daarom maakt de Vereniging Vrienden van Veerponten zich sinds voorjaar 2022 hard voor de Gelderse veren bij de provinciale partijen. Eef Meijerman: “Begin dit jaar is een petitie gestart voor het behoud van de Gelderse veren. We roepen Provincie Gelderland op met een structurele oplossing te komen voor de dreigende tekorten.”
De petitie is een initiatief van de Veerpontencoalitie waar naast de vereniging ook de ANWB, Fietsersbond, Fietsplatform, NTFU (Nederlandse Toer Fiets Unie), TeVoet en Wandelnet deel van uitmaken. Om aandacht te vragen stuurt men onder meer wekelijks een pontportret. De campagne werkt. Inmiddels staat de teller op bijna 22.000 handtekeningen. Eef Meijerman: “We zijn op weg naar 25.000 handtekeningen. Onze topverwachting van 15.000 stuks is ruimschoots overtroffen. We bieden de lijsttrekkers de petitie aan voor de Statenverkiezingen op 15 maart.”
Het Gelders Verendebat
De vereniging hield op 27 januari het Groot Gelders Verendebat. Hiervoor waren de provinciale partijen, oevergemeenten en veerpontexploitanten uitgenodigd. Het debat was een groot succes. De breed opgekomen politici waren eensgezind over het belang en de waarde van de ponten: onmisbaar voor de duurzame verbinding tussen gemeenschappen.
De politieke partijen steunden het voorstel dat de provincie de regie moet nemen voor het behoud van de veerponten. Over de inzet van middelen werden echter verschillende uitspraken gedaan. 50PLUS, BBB, CDA, D66, GroenLinks, PvdA, Partij voor de Dieren en SP gaven aan dat er hoe dan ook voldoende middelen gevonden moeten worden. ChristenUnie wil eerst de regiefunctie van de provincie bepalen. De VVD vond de financiering vooral een zaak voor de gemeenten: pas in uitzonderlijke situaties zou de provincie met een maatwerkoplossing moeten komen.
Wat zou de rol van de provincie moeten zijn?
Eef Meijerman vindt dat de provincie het voortouw en de regie moet nemen om het cultuurgoed van de Gelderse veerponten te beschermen. De blik van de provincies moet breder dan de beperkte wegbeheerdersblik nu. Zij zijn de aangewezen partij om een visie en plan voor de toekomst te maken, aldus de voorzitter van de Vereniging Vrienden van de Veerponten. Zij hebben voldoende capaciteit in huis om gemeenten te ondersteunen bij overleg, promotieactiviteiten en middelen voor eventuele aanlegplaatsaanpassingen bij hoog en laag water. Zij kunnen overleg over bijdragen van gebruikers, exploitanten en overheden ondersteunen en kunnen bemiddelen bij discussies tussen gemeente en exploitant.
Om dit laatste punt te illustreren noemt Eef Meijerman het voorbeeld van de veerpont tussen Pannerden en Millingen aan de Rijn. Vanwege een discussie tussen de eigenaar en gemeente over baggerkosten ligt die nu in de wintermaanden stil. Slecht nieuws voor onder andere de wandelaars van het Pieterpad en voor Berg en Dal, waar duizenden wandelaars overnachten. Het Pieterpad wordt verlegd als de patstelling zo blijft.
Eef Meijerman: “De Veerpontencoalitie heeft samen met de Stichting Pieterpad bemiddeling aangeboden tussen de partijen en zeer waarschijnlijk komt er een oplossing. Maar dit landelijk belang was typisch iets voor de provincie geweest. Roepen dat de veren een gemeentelijke verantwoordelijkheid zijn, is een beetje kort door de bocht.”
Wat als de provincie nee zegt tegen het Verenfonds?
“Met de Veerpontencoalitie ondersteunen wij de gemeenten, lokale bevolking en andere gebruikers bij hun inzet voor het behoud van de pontjes. Wij kunnen met hen en de provincies desnoods druk uitoefenen op het Rijk. Van de bijna vijftig ponten in Gelderland zijn er tien grootverbruikers van het fonds, oplopend tot ruim 300.000 euro. Daarnaast krijgen tien ponten jaarlijks maximaal tot 15.000 euro. Dat laatste is geen wereldbedrag en moet toch geen probleem zijn.”
“Een partij die in het debat van 27 januari vond dat ponten meerwaarde hebben, moet voor voldoende middelen zorgen om deze op het water te houden. Ik ben positief gestemd en ik wil niet nadenken over wat als de provincie blijft bij het negatieve besluit over het Verenfonds. De petitie gaat werken.”
