Onder voorwaarden mogen vaartuigen tot 20 meter lengte voortaan onbemand varen. Door een aanpassing van het Binnenvaartpolitiereglement wordt het mogelijk om ontheffing te krijgen van artikel 1.02 lid 4 van het BPR. Dat bepaalt nu nog dat er altijd een schipper aan boord moet zijn.
Dat maakte Patrick Potgraven zaterdag 5 april bekend tijdens de voorjaarsvergadering van de ASV in Zwijndrecht. Hij is programmamanager Smart Shipping bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
BPR
Het ministerie past het BPR naar verwachting deze maand aan. Het nieuwe ontheffingsartikel wordt 1.26, net als in het RPR. Het bevoegd gezag (voor de rijksvaarwegen is dat Rijkswaterstaat) kan voor maximaal twee jaar een ontheffing geven. Daarna moet die opnieuw worden aangevraagd.
Het gaat om vaartuigen waar geen bemanningsregels en ook geen technische eisen van toepassing zijn. De enige regels waar ze zich aan moeten houden, is het BPR. Deze varende drones tot 20 meter lengte kunnen onbemand varen, omdat ze vanaf afstand worden bestuurd, in combinatie met intelligente software. Zoals onderzoeksscheepjes, blusboten en boten die worden ingezet voor scheepvaartbegeleiding. Snelle vaartuigen of vaartuigen die passagiers vervoeren, komen niet aanmerking.
Voor andere vaarweggebruikers verandert er niets, maakte Potgraven duidelijk. “Als je een onbemand vaartuig tegenkomt, doe je normaal. Dat schip gedraagt zich namelijk ook helemaal normaal want dat is een eis die we stellen.” Er is ook gewoon marifoonverkeer mogelijk – alleen merk je niet dat degene met wie je spreekt niet aan boord is.
Zorgen
In zijn jaarrede had ASV-voorzitter Machiel Smitsman al gewezen op negatieve kanten van het toenemend gebruik van nieuwe technologieën: “Gezien het aantal aanvaringen van bruggen, sluizen en andere kunstwerken en tussen schepen onderling rijst het vermoeden dat het vakmanschap onder druk staat.”
Met alle navigatiehulpmiddelen die in veel stuurhuizen aanwezig zijn zou het geen kunst meer moeten zijn, aldus Smitsman. “Maar niets is minder waar. Je kunt de vraag stellen of bepaalde ontwikkelingen misschien zelfs bijdragen aan het aantal ongevallen.”
De ASV heeft de afgelopen maanden in diverse overleggen met de overheid haar zorgen geuit over smart shipping. “De techniek staat niet stil en de ASV is niet tegen de ontwikkeling van techniek op zich, maar wel bij de toepassing van de techniek in de praktijk.”
Trackpilot
Met name de trackpilot kwam aan bod. Volgens Potgraven is die aan een opmars bezig. Er zijn inmiddels bijna 1400 schepen mee uitgerust en circa 20 procent van alle kilometers die nu worden gevaren bestuurt de trackpilot de schepen. Zoals bekend bedient die automatisch het roer om de door de schipper ingevoerde vaarlijn te volgen. Potgraven: “Het is een assistentiesysteem, en niet meer dan dat. Maar we hebben te maken met de automatiseringsparadox: het apparaat wordt steeds slimmer en dat betekent dat de schipper de neiging heeft om zichzelf steeds meer uit te schakelen.”
Hij hoopt en rekent op de komst van een industriestandaard die regelt dat de schipper in het stuurhuis en alert blijft. Bijvoorbeeld een wachtalarm. De drie producenten van de trackpilots werken daaraan en ook OSIMF, het forum van oliemaatschappijen, werkt aan voorschriften voor tankers die hun lading vervoeren. Waarschijnlijk passen ook de verzekeraars hun polisvoorwaarden aan.
Overgangsbepalingen
De ASV-voorzitter wees ook nog op een positieve verandering. “Binnen de CCR lijken er wat panelen te verschuiven. Zo sorteert men erop voor dat de doorlopende geldigheidsduur van het Certificaat van Onderzoek niet meer noodzakelijk is om op overgangsbepalingen aanspraak te kunnen maken. Dan hoeven bestaande schepen niet te voldoen aan nieuwbouweisen.” Dat is in veel gevallen technisch helemaal niet mogelijk of alleen tegen kosten die onevenredig hoog zijn ten opzichte van de waarde van het schip.
Smitsman liet er voorzichtig op volgen: “Het is nog lang geen gelopen race, maar wel komen steeds meer organisaties erachter wat de consequenties zijn als de overgangsbepalingen aflopen.” De ASV staat daar niet meer alleen in. “Men moet weer gaan inzetten op het behouden van wat we nu hebben en dat we als binnenvaart aan de vervoersvraag kunnen blijven voldoen.”
Voormalig ASV-voorzitter en -woordvoerder Sunniva Fluitsma heeft daar jaren voor gestreden – en daarmee voor het behoud van kleine schepen. Zij werd tijdens de vergadering op 5 april tot erelid benoemd.
