Er is altijd wel wat te zeggen voor een ander standpunt. Soms is dat heel moeilijk verteerbaar (Poetin is lief voor de NAVO-landen of accijns op gasolie stimuleert een schonere binnenvaart) maar toch kun je beter wel luisteren naar die alternatieve denkwijzen, al is het maar om ze om te kunnen buigen in de juiste richting of omdat je niet veel keus hebt. Zo lang Poetin beschikt over een grote, rode knop moet je dat onsympathieke ventje wel aandacht geven en zo lang de Europese Commissie (i.c. Frans Timmermans) de binnenvaart – indirect – de accijns op kan leggen, kun je er maar beter even serieus bij stilstaan.
In de negentiger jaren was ‘modal shift’ een magische oplossing voor alles. Het vervuilde milieu, de eindeloze files van vrachtauto’s en de verwachte groei van het vervoer maakten de toekomst een verschrikking. Verschuiving van lading van de weg naar het spoor (en het water) zou alles beter maken, riepen politici en captains of industry in koor. Voor een belangrijk deel was dat nodig om de aanleg van de Betuwelijn erdoor te douwen. Toen dat eenmaal was gebeurd, zakte de noodzaak van die modal shift zachtjes weg. Vrachtauto’s werden steeds schoner en door de vlucht van techniek en communicatie bleek de toekomst niet zo verschrikkelijk.
Er was echter nog iets wat de gewenste verschuiving tegenwerkte. Het bleek niet zo eenvoudig om de verladers in een vrije markt over te halen hun keuzes te laten bepalen met argumenten als milieuvriendelijkheid of maatschappelijke verantwoordelijkheid. Uiteindelijk zijn verladers ook ondernemers die zich in hun vrije markt staande willen houden. Geef ze eens ongelijk dat ze naar een zo gunstig mogelijke supply chain streven, die helaas niet vanzelfsprekend ook het meest milieuvriendelijk of maatschappelijk verantwoord is. Natuurlijk boekte de binnenvaart aansprekende successen, maar omdat het vervoersaanbod steeds verder groeide, is de groei van het wegvervoer nauwelijks bij te benen.
Tegen die accijnsplannen schoppen is logisch, maar je bent wel gauw die nukkige, verongelijkte sector die loopt te piepen dat het niet eerlijk is. We kunnen het weer eens niet zelf.
Kortom: geef Frans een kans. Accijns opleggen kan best effectief zijn om de binnenvaart te dwingen sneller te vergroenen. Maar als Frans bereid is een dwangmiddel in te zetten voor die vergroening van de binnenvaart dan mag de binnenvaart daar wat voor terugvragen. Laten we ook de verlader dwingen vaker te kiezen voor de binnenvaart. Dus een serieuze modal shift. Dat is effectiever dan botweg nee zeggen tegen accijnzen die je vroeg of laat toch een keer door de strot worden gedrukt, ook zonder grote, rode knop.
