Om onze hopeloos ingewikkelde maatschappij een beetje te ordenen, zijn er regels nodig. Het verkeer bijvoorbeeld zou een complete chaos worden als iedereen maar naar eigen inzicht daaraan zou deelnemen (‘Ik bepaal zelf wel aan welke kant van de weg ik rij!’). Over de zinvolheid van coronaregels zou je kunnen twisten, hoewel verbazingwekkend veel mensen zich daar netjes aan hielden.
Daar zag je wel al het eeuwige probleem van regels, namelijk dat degenen die ze verzinnen en vaststellen, niet altijd een goed beeld hebben van de praktijk van alledag, waardoor mensen zich soms op de meest ongepaste momenten aan regels moesten houden, waardoor ronduit gevaarlijke situaties ontstonden. Het bekende mannetje achter z’n bureau, die zonder enige expertise wel even zal vertellen hoe jij je hoort te gedragen. Dat mannetje is echter onvermijdelijk en dat is helemaal niet erg.
Zo lang degenen die de regels moeten interpreteren en handhaven maar verstandige mensen zijn met empathie en begrip voor de mensen die zich aan die regels moeten houden. Bij corona ging dat in verreweg de meeste gevallen verrassend goed. Natuurlijk zijn er altijd mensen die lak hebben aan welke regel dan ook en zo werd menig feestje verstoord door de politie, die daar geen begrip voor kon opbrengen.
Na de aanslagen op de Twin Towers bijna 20 jaar geleden dachten met name de Amerikanen terroristische acties voortaan te voorkomen door strenge regels op te stellen voor vliegvelden en havens. Voldeed je niet aan die regels, dan viel je uit gratie bij wat nog steeds de grootste economische macht ter wereld is. Als internationale haven heb je dan niet veel keus en dus werden die regels (bekend als de ISPS-code) ijverig ingevoerd op de verschillende terminals.
Ik heb daar altijd wat lachwekkend over gedaan, want het komt erop neer dat een terrorist tijdig zou worden ontmaskerd doordat hij zich moet legitimeren. Een slimme terrorist kan dat vast wel omzeilen, al zou hij geen terrorist zijn als hij slim was. Omdat er in West-Europa zoiets bestaat als particuliere binnenvaart, kun je van de Europese handhavers van de ISPS-regels verlangen dat ze die regels niet inzetten om schippersfamilies te dwarsbomen.
Tenzij de terroristen zich vermommen als schippersfamilie en met een volwaardig binnenschip een aanslag komen plegen. Dat vereist een vindingrijkheid die de doorsnee terrorist gelukkig vreemd is. Volgens de formule ‘Befehl ist Befehl’ scheppen sommige handhavers behagen in het strikt volgen van regels, terwijl een veel meer menselijke omgang met wetten en regels hen juist zou moeten onderscheiden van terroristen.
