Ik ben door een aantal schippers die de IJssel bevaren opmerkzaam gemaakt op het feit dat de waterdiepte op de IJssel dit jaar verontrustend lager is dan de Waal c.q. de Rijn boven Pannerden. Ron Breedveld was de eerste die mij op dit spoor zette. Vervolgens ben ik eens wat gaan rondbellen en heb in een overleg met de provincie en Rijkswaterstaat deze stelling ook eens losgelaten en dat resulteerde in een gesprek met RWS hierover. Dat gaf wel enige duiding maar de gehele problematiek was voor mij nog niet geheel duidelijk.
Nu is het zo dat ik in het verleden zitting heb gehad in de Commissie Waal. Dat was in 1993. Ik was daar een van de leden die afgevaardigd waren door de Koninklijke Schippersvereniging Schuttevaer. Het ging toen over de eventuele vaarwegverbeteringen op de Waal voor met en name de grotere eenheden, waaronder ook de 6-baksduwvaart. De bochten van Erlecom, Nijmegen en St. Andries waren onderdeel van de studie. Deze 3 scherpste bochten in de Waal gaven problemen om bij alle waterstanden met grote eenheden te kunnen varen.
Toen is besloten dat er bodemkribben in de Waal zouden worden gelegd waardoor de binnenbochten zouden uitdiepen. Hierdoor zou een veel grotere vaarwegbreedte ontstaan.
Wij van Schuttevaer hebben wel voor een aantal zaken gewaarschuwd. Ten eerste het waterpeil bij Pannerden. Daarvan hebben wij gezegd: dit gaat dalen als je de bocht van Erlecom verbreedt zodat er meer water door kan. Het antwoord was dat dit inderdaad zo was maar de inschatting van RWS was dat dit maar circa 3 centimeter zou zijn. Wij hadden daar toen al grote twijfels bij. Nu blijkt het inderdaad 10 centimeter te zijn.
Vervolgens hebben wij ook gewaarschuwd voor verzanding op de Middenwaal bij verandering van de genoemde bochten. Ook dit werd gebagatelliseerd, maar inmiddels weten we dat er bijna permanent gebaggerd wordt op de Waal om de zaak op diepte te houden. Ook is toen beloofd dat dit niet zou drukken op het bestedingsbudget van RWS. Ik kan dit niet beoordelen, maar ik betwijfel het wel.
Nu terug naar de IJssel en de weinige diepgang. Een aantal schippers veronderstelde dat het mogelijk kwam door het feit dat er krachtcentrales gebouwd zijn in de Nederrijn en stuwen voor opwekking van stroom door waterkracht. Nu zijn er inderdaad 4 turbines in de stuw van Amerongen gebouwd maar deze werken niet bij laagwater op de Rijn en IJssel.
Wat ik wel geleerd heb, is dat er een aftap is aan de Benedenrijn bij kilometerraai 908, nabij de Grebbeberg. Die mogen 30 kubieke meter aftappen voor de Veluwe en Amersfoort waar bij warm weer in de zomer blauwalg kan optreden. Dit gaat via het Valleikanaal en de Grift. Voor mij was dit nieuws, ik had er nooit van gehoord.
Nu is het in het najaar niet meer aan de orde, omdat de natuur geen water meer nodig heeft en ook de landbouw niet en ook de blauwalg komt dan niet meer voor. Wel gaat er nog 1 kuub via de vistrap en natuurlijk door het schutproces van de sluizen op de Benedenrijn. Maar al met al is dat niet de oorzaak van het mindere water op de IJssel.
Door studie van de afvoeren in de afgelopen 20 jaar is te zien dat de verdeling Waal-Pannerdenskanaal veranderd is in het voordeel van de Waal. In het Waterakkoord is afgesproken dat de verdeling moet zijn: 2/3 Waal en 1/3 Pannerdenskanaal.
Deze waterverdeling wordt nog wel gerealiseerd bij hoogwater als de stuw van Driel geopend is. Bij lage waterstanden is de afvoer van het Pannerdenskanaal teruggelopen naar 22% van de afvoer en krijgt de Waal 78%.
Nu was de verhouding bij laag water altijd al niet helemaal 2/3 en 1/3 maar de IJssel krijgt sinds de bochtverbreding bij Erlecom toch zeker 10% minder water dan vóór de Waalwerken.
De schippers die beweerden dat de IJssel minder water heeft dan in het verleden, hebben dus wel degelijk gelijk. Er gaat gewoon meer water via de Waal. Dit is gelukkig in ons landje allemaal na te trekken via diverse websites.
De vraag die overblijft, is: moet er iets aan gebeuren, en zo ja wat? Hoe lang laten we dit proces nog doorgaan? Wanneer is de IJssel helemaal niet meer bevaarbaar?
Naar mijn mening kun je het probleem alleen oplossen door de Bovenwaal te versmallen zodat de waterstand aan de Pannerdense Kop weer wat hoger wordt. Dus: kribverlenging.
Zomaar een paar opmerkingen waar ik geen oordeel over heb, maar misschien zijn er mensen of organisaties die daar wel een mening over hebben en dan hoort het duidelijk te zijn hoe het zo gekomen is.
