De Innovatieschuur is een initiatief van de binnenvaart om verduurzaming van bestaande scheepsmotoren te stimuleren. De aanleiding waren de steeds strenger wordende duurzaamheidsrichtlijnen en wet- en regelgeving op het gebied van luchtkwaliteit. Die richtlijnen leggen een grote druk op de binnenvaart om de motoren ‘groener’ te maken.
Vanaf 1 januari 2013 moeten alle schepen aan de CCR2-norm voldoen (* zie onderaan deze pagina). Vanaf 2016 geldt de CCR4-normering, waarbij sprake is van zeer strenge emissie-eisen. Momenteel voldoen veel binnenschepen niet aan de CCR2-normering de verwachting is dat een nog groter deel van de vloot in 2016 niet aan de CCR 4-normering kan voldoen.
Veel motoren zijn nog (lang) niet afgeschreven en vervanging en aanpassing in de huidige markt is gewoon te kostbaar. Het aanpassen van motoren (retrofit) lijkt de beste optie. Motorenleveranciers bieden echter geen algemene oplossingen tegen lage kosten waardoor de ondernemer is aangewezen op duur maatwerk.
Voor de binnenvaartondernemers is het aanpassen van de motor een grote investering, zeker door de aanhoudende economische crisis. De vraag naar duurzaam goederenvervoer neemt toe, maar opdrachtgevers zijn niet bereid daar meer voor te betalen. Geld voor investeringen is moeilijk te vinden.
Het wegvervoer kan vanwege de omvang van de vrachtautomarkt wel rekenen op de motorindustrie en rijdt met steeds schoner wordende trucks.
Concurrentiepositie
Gezien de erkende modal split-doelstellingen (meer vervoer per schip en een hoger aandeel van de binnenvaart in het achterlandtransport) dient er snel iets te gebeuren aan het verbeteren van de concurrentiepositie van de binnenvaart met de nadruk op duurzaamheid. Zolang de natuurlijke prikkel (een interessante markt) voor de motorindustrie ontbreekt door de bescheiden omvang van de scheepsmotorenmarkt, is een andere impuls noodzakelijk. Vandaar de Innovatieschuur.
De Innovatieschuur is een plek waar bedrijven samenwerken aan innovatie volgens het principe ‘learning by doing’. Experts en toptalent uit verschillende disciplines maken gebruik van bestaande technieken, kennis en toepassingen om een laagdrempelige oplossing te vinden voor een probleem. Talentvolle mensen van kennisinstellingen en maakindustrie werken er samen.
Een opgave voor de binnenvaart-Innovatieschuur kan zijn: “Ontwikkel een (generieke) retrofittechniek voor bestaande scheepsmotoren die de emissie terugbrengt tot het niveau van CCR4. De motor moet kunnen worden ingebouwd binnen 48 uur met behoud van voldoende bewegingsruimte in de machinekamer. De terugverdientijd mag niet meer dan drie jaar bedragen.”
Leerproces
Met de Innovatieschuur zijn goede ervaringen opgedaan bij het efficiënter inrichten van de IT-structuur bij het ministerie van VROM en bij het vinden van een oplossing voor de vervuiling door tuk-tuks (bromfietstaxi’s). Deze laatste is zeker interessant, omdat het ging om innovatie die zo laagdrempelig moest zijn dat de gemiddelde gebruiker in derdewereldlanden in staat moest zijn om de innovatie aan te schaffen en snel terug te verdienen. Dat wil de binnenvaart ook: betaalbaar, effectief en snel terug te verdienen.
Eerdere initiatieven hebben aangetoond dat het concept het beste werkt als er sprake is van een heldere opgave en als er veel vrijheid wordt gegeven aan de mensen die de opdracht uitvoeren. Ook cruciaal is het stellen van een ambitieuze tijdlimiet.
Op de korte termijn heeft de Innovatieschuur tot doel het vinden van retrofit-oplossingen voor bestaande scheepsmotoren. Het concept kan worden uitgebouwd tot een min of meer permanente omgeving om innovaties te stimuleren. Dat hoeft niet beperkt te blijven tot technische innovatie.
Uitgangspunten
• een laboratoriumomgeving voor verduurzaming van bestaande motoren in binnenvaartschepen
• een opdracht voor het ontwikkelen van een laagdrempelige werkbare retrofit-toepassing
• betrokkenheid en bijdrage van maakindustrie, wetenschap en binnenvaart
• toptalent vrijmaken voor een periode van minimaal één jaar
• innovatieschuur waarin deelnemers samen optrekken
• RDM Campus als locatie
• unieke, door sector geïnitieerde, aanpak voor innovatie in de binnenvaart
• gedragen door EICB en Havenbedrijf Rotterdam
* Deze zin kan aanleiding kan zijn voor misverstanden. Hij moet zijn: ‘Vanaf 2012 moeten alle nieuwbouw- en hergemotoriseerde schepen aan de CCR2-norm voldoen.’ Ter informatie hieronder een uitleg.
Dienstinstructie vervangings-motoren vervalt eind 2011
Bij de vaststelling van de emissie-eisen voor de motoren van binnenvaartschepen is een bijzondere overgangsmaatregel vastgesteld voor vervangingsmotoren. Dit betekent dat wanneer een motor vervangen wordt de vervangingsmotor niet aan de laatste emissie-eisen behoeft te voldoen, mits voldaan wordt aan een aantal voorwaarden.
Deze staan in Dienstinstructie 19 voor de Commissie van Deskundigen, ingevolge artikel 1.07 ROSR 1995. Daarin is vastgesteld dat onder een vervangingsmotor wordt verstaan een gebruikte, gereviseerde motor, die voor wat betreft vermogen, toerental en installatievoorwaarden vergelijkbaar is met de motor die deze vervangt.
Verder is er sprake van een vervangingsmotor, indien:
1. aangetoond kan worden, dat de motor vóór 1 januari 2002 is gebouwd;
2. aangetoond kan worden, dat de motor in gebruik is geweest en is gereviseerd;
3. de motor van hetzelfde bouwtype is als de oorspronkelijke motor (cilinders op rij, cilinders in V);
4. de motor hetzelfde aantal cilinders heeft als de oorspronkelijke motor;
5. het nominale vermogen van de motor ten hoogste 10 procent van dat van de oorspronkelijke motor afwijkt;
6. het toerental van de motor ten hoogste 10 procent van dat van de oorspronkelijke motor afwijkt.
