De ASV heeft in een brief aan ILT om opheldering gevraagd over haar factsheet Veiligheid binnenvaart 2021-2022 dat is gepubliceerd op 15 december 2023. Daarin heeft de ASV haar verbazing uitgesproken over het feit dat dit verschenen is zonder er met de sector een gesprek over te voeren. Temeer omdat, op initiatief van de ASV het onderwerp ‘invullen vaartijdenboek’ besproken is, waarbij ILT, volgens ASV, in strijd handelde met haar eigen uitgangspunten en de voorschriften zoals omschreven in het vaar-en rusttijdenboek zelf.
In januari 2023, een jaar geleden dus, heeft de ASV daaropvolgend nogmaals om antwoorden gevraagd van ILT wat betreft het feit dat ILT regels hanteert die in strijd zijn met haar eigen uitgangspunten en in strijd zijn met de uitleg in het vaartijdenboek. De ASV wijst er in de brief ook op dat de overleggen met ILT nauwelijks gevoerd worden zodat deze ‘factsheet’ niet besproken is met de sector, maar nu wel tot grote insinuerende koppen leidt in de pers.
Maar welke ‘facts’ leidden nu eigenlijk tot de conclusie dat de binnenvaart “de regels aan haar laars lapt” en daardoor gevaren zou veroorzaken? In welke context heeft welke beoordeling plaatsgevonden?
Binnenvaart onnodig in een kwaad daglicht gesteld
Er wordt flink op de trom geroffeld door ILT alsof de binnenvaart louter bestaat uit gevaarlijke overtreders. Maar in welke mate moeten we hier nu waarde aan hechten en waarom vindt ILT het nodig om de binnenvaart in zo’n kwaad daglicht te stellen?
En dan is er nog de vraag die niet beantwoord wordt door ILT: In hoeverre ging het nu om gevaarlijke situaties beseffende dat de bedrijven die in overtreding waren voornamelijk het vaartijdenboek niet of onjuist ingevuld hadden en zich niet hielden aan de rusttijden?
Zeker gezien de omstandigheden van tegenwoordig met al die uitvallende kunstwerken (35 pagina’s op Teletekst met stremmingen is heel gewoon) en gebrek aan ligplaatsen om tijdig te kunnen rusten (ook al jarenlang aan de orde gesteld) is het maar de vraag in hoeverre overtredingen de schippers aangerekend kunnen worden.
Daarbij is het ook de vraag in hoeverre zo’n overtreding nu gevaar en/of een economisch voordeel opleverde. Daarover lezen we niets. Die geconstateerde overtredingen leveren die schippers echter wel enorme boetes op
Feit: Binnenvaart is nog steeds een veilige vervoerstak
Je zou denken dat het dan wel heel onveilig zou zijn om in de binnenvaartsector te werken. Wordt dat ook ondersteund door cijfers?
We weten dat er in 2022 21 doden vielen te betreuren in ‘de binnenvaartsector’
- 1 dode viel door aanvaring tussen recreatievaart en beroepsvaart
- 8 doden vielen binnen de (snelvarende) recreatievaart
- 4 doden zijn veroorzaakt door het ongeval met de watertaxi
- 2 doden werden veroorzaakt door een afbrekende giek (bruine vloot)
- Blijven er 6 doden over waarbij ‘goederenvervoer’-binnenvaart betrokken was,
- waarvan we van 2 doden weten dat dat door brand/explosie veroorzaakt is
- Van de overgebleven 4 doden weten we de precieze toedracht niet
Zonder het te willen bagatelliseren kunnen we toch zeggen dat de binnenvaart nog steeds een ongelooflijk veilige vervoerssector is. Deze branche, die steeds vaker 24 uur per dag functioneert, onder steeds moeilijker omstandigheden, met steeds grotere schepen waar steeds meer kracht in staat die gedurende 365 dagen per jaar varen met vele tienduizenden werknemers aan boord mag wel een pluim verdienen.
Tenslotte is er bij de binnenvaart slechts een fractie van het aantal doden te betreuren vergeleken met het wegtransport. Daarbij neemt de binnenvaart wel 37 procent van het totale goederenvervoer voor haar rekening.
Blijft staan dat ieder ongeval er één te veel is, dus dat er aandacht voor veiligheid is, is alleen maar goed. Maar daarbij is het wel van belang dat de juiste prioriteiten worden gesteld en dat lijkt op dit moment niet het geval is.
Geen enkel bedrijf vult het vaartijdenboek goed in?
Zo stelt ILT dat 100 procent (!) van de schepen die geïnspecteerd zijn, het vaartijdenboek niet goed invult. 100 procent! Dan zou ook ILT te raden moeten geven hoe dat nu kan. Het bestaat niet dat alle schippers de regels aan hun laars lappen, dus dan klopt er iets niet.
Schippers hebben bijvoorbeeld al aangegeven dat voor sommige gegevens de ruimte in het boek simpelweg ontbreekt: Het EU-kwalificatiecertificaat heeft een nummer van 21 cijfers en letters. Probeer dat maar eens op te schrijven in de betreffende kolom van 1 centimeter (die trouwens om het nummer van een dienstboekje vraagt en niet om het vaarbewijs). Maar dat wist ILT immers al lang want dat heeft de ASV al twee jaar geleden verteld.
Wie controleert wat en waarop?
De controledruk op binnenvaartschepen is gigantisch, soms worden schepen wel meerdere keren per week gecontroleerd op het invullen van het vaar- en rusttijdenboek. Hoe kan het dat de schepen die regelmatig gecontroleerd worden door politie, Rijkswaterstaat en andere (zeven!) opsporingsbevoegden, in Nederland en daarbuiten, aan de eisen voldoen? Weet geen enkel controlerend orgaan hoe het vaartijdenboek ingevuld moet worden behalve ILT?
Vaartijdenboek is geen verplicht arbeidsregistratiemiddel
Ook het feit dat ILT vindt dat iedere dag het vaartijdenboek ingevuld dient te worden – ook als men stilligt – omdat men het wil gebruiken als arbeidstijdenregistratie heeft de ASV ter discussie gesteld. Het klopt niet met de uitleg in het vaartijdenboek zelf, heeft niets te maken met veiligheid tijdens het varen en is ook in strijd met werkwijze in de ons omringende landen. Ook door ILT is omschreven dat het vaartijdenboek gebruikt KAN worden voor arbeidsregistratie, niet dat het ervoor gebruikt MOET worden.
Kortom: de ASV stelt dat het ILT is die op een onjuiste wijze het vaartijdenboek beoordeelt.
Moeten schippers ILT nog serieus nemen?
Zolang ILT waarschuwingen geeft omdat in het vaartijden boek niet is ingevuld wat het vaarbewijsnummer is en/of op welke kilometer men heeft vastgemaakt op de niet-rivieren, nemen de schippers de aantijgingen van ILT niet serieus, en dat is een kwalijke zaak want dan verliezen de acties van ILT draagvlak onder de sector.
De inspectie schrijft een achteruitgang te zien in de naleving van de regels door bedrijven. “En daarmee een toename van het risico op onveilige situaties bij het vervoer over de binnenwateren.” Wij zien echter dat niets in een bepaalde context is gezet, waarbij de ‘feiten’ niet op hun waarde getoetst kunnen worden.
Leidt aandacht af van belangrijker zaken
Blijft de vraag waar de prioriteiten liggen bij ILT, wetende dat één op de zeven schepen van de bruine vloot, toch verantwoordelijk voor mensenlevens, zonder certificaat bleek te varen, iets wat in de goederenvervoer-binnenvaart onmogelijk is. Wetende dat de ILT voor zichzelf geen taak ziet wat betreft verladers die hun goederen besmet met levensgevaarlijke fosfine laten overslaan in binnenvaartschepen (want “daar is dan toch niets meer aan te doen”), wetende dat ILT niet handhaaft wat betreft het varend ontgassen waarbij de bemanning kankerverwekkende stoffen inademt, stoffen die ook in de omgeving terechtkomen.
Als diezelfde ILT tegelijkertijd wél met de vinger wijst als de schipper het nummer van zijn vaarbewijs niet in een hokje gepriegeld krijgt, dan roept dat veel onbegrip op bij de binnenvaartondernemers.
ILT stelt dat bedrijven de regels van de Binnenvaartwet en Arbeidstijdenwet beter moeten naleven en de veiligheid op het water verbeteren. “Dit doen zij door te zorgen voor voldoende bemanningsleden aan boord van binnenvaartschepen, vaar- en rusttijden in acht te nemen, het vaartijdenboek juist en volledig in te vullen.”
Voldoende rusttijd houden is inderdaad belangrijk, maar dat moet dan wel kunnen en dan moeten er dus ook voldoende ligplaatsen zijn. Dat is niet te zien aan een achteraf aangeleverd vaartijdenboek. Voor de controle op de rusttijden hebben we de politie en Rijkswaterstaat om dat fysiek te doen. De wijze waarop ILT dat (ook nog eens) denkt te moeten doen, maakt de schippers duidelijk dat ILT inmiddels zo ver weg is van de praktijk dat men geen idee meer heeft waar de prioriteiten moeten liggen.
Handhavend optreden
En dus klinkt het weer dreigend dat men handhavend gaat optreden in 2024 en de ILT doorgaat met bedrijfsinspecties en inspecties aan boord van binnenvaartschepen. Als dat op deze wijze blijft gebeuren wordt er alleen maar onbegrip gekweekt tegenover elkaar en daar wordt het vast niet veiliger van.
De ASV heeft wederom aan ILT gevraagd hierover in gesprek te gaan.
