(foto’s Rob Versluys)
De beelden Waterwerken van Ruud Kuijer op het Utrechtse bedrijventerrein Lage Weide staan sinds kort in het licht. Zodoende vallen ze ook ’s avonds en ’s nachts beter op voor de passerende scheepvaart op het Amsterdam-Rijnkanaal. Daarnaast is de groenstrook waarin de vijf sculpturen staan (er komen er nog twee bij) veranderd in een glooiend landschap.
Het talud van het sculpturenproject Waterwerken heeft de afgelopen weken een ingrijpende verandering ondergaan. De groenstrook tussen Isotopenweg en Amsterdam-Rijnkanaal is een subtiel glooiend landschap geworden, waardoor ieder afzonderlijk beeld sterker dan voorheen wordt geaccentueerd. Niet alleen vormen beeld en landschap daardoor een eenheid, maar door de glooiing is er als het ware ook een nieuwe samenhang tussen de vijf grote betonnen sculpturen ontstaan, beschrijft de kunstenaar Ruud Kuijer het effect zelf. “Bovendien is er een geheel nieuwe verlichting aangelegd waardoor de beelden in de donkere uren voor bezoekers, schippers en treinpassagiers een zeer bijzondere visuele ervaring opleveren.”
Vijfde beeld
Door de toevoeging van het vijfde beeld, Waterwerk V Circuit, heeft het project de afgelopen zomer een grote omvang gekregen. Deze nieuwe omvang luidde voor de kunstenaar het ogenblik in om aan de herinrichting van het landschap te beginnen. Het project wordt – als er nog twee beelden zijn geplaatst – in 2013 afgerond.
Al sinds de plaatsing van Waterwerk I in 2002 was het Kuijer’s bedoeling beelden en groenstrook door glooiing van de grond te laten integreren. Bij de plaatsing van dit eerste en de daarop volgende beelden was hiermee dan ook rekening gehouden. Ook de sokkels verschillen in hoogte.
Damwand
Het was niet eenvoudig de landschapsinrichting gerealiseerd te krijgen. Het Amsterdam-Rijnkanaal is een van de drukst bevaren waterwegen van Europa. Rijkswaterstaat waakt streng over de veiligheid van de damwand van het kanaal. Aanvankelijke berekeningen van ingenieursbureau Arcadis toonden aan dat door de aanleg van heuvels de druk op de damwand te groot zou kunnen zijn.
In overleg met de geotechnici van Koninklijke Boskalis Westminster werd een inventieve en ‘gewichtsneutrale’ oplossing voor de glooiingen gevonden. Rondom drie sokkels is een groot pakket lichtgewicht materiaal van keramische korrels aangebracht met een laag aarde erover. Hierdoor werd de glooiing mogelijk en voldoet het project uiteindelijk aan alle gestelde eisen.
Dag- en nachtbeeld
In samenwerking met een aantal deskundigen werden in een lange nachtelijke sessie allerlei vormen van verlichting getest. De keuze viel uiteindelijk op een neutraal en een ‘koud’ soort LED-lampen. Dit koude licht had in de tests het sterkste effect op het beton.
Omdat ’s nachts de situatie geheel anders is dan overdag, met natuurlijk en gelijkmatige licht, besloot Kuijer samen met de belichtingstechnici met de spots harde schaduwen op de sterk ruimtelijke beelden te projecteren. Kuijer: “Er is daardoor een geheel nieuwe, verrassende dimensie ontstaan.”
Het project Waterwerken wordt mogelijk gemaakt door de afdelingen Economische Zaken van de gemeente Utrecht en de provincie Utrecht, Rijkswaterstaat en Koninklijke Boskalis Westminster. De twee laatste organisaties droegen ook bij in de kosten van de herinrichting van het landschap. De aanleg van de verlichting werd mogelijk gemaakt door een bijdrage uit het leefbaarheidsbudget van de gemeente Utrecht.
