Het verzet tegen het abonnementssysteem om scheepsafval af te kunnen geven op Rijksvaarwegen groeit met de dag. Net als het aantal vuilzakken naast containers op sluiscomplexen. Sinds 1 november 2013 kunnen schippers hun afval alleen nog kwijt met een abonnement en chipkaart van de SAB.
De binnenvaartorganisaties hebben de nieuwe systematiek vergeefs proberen tegen te houden. Een van de argumenten was dat de financiering betalingssysteem internationaal opgezet moet worden. Daarvoor zou betaalde inzameling zeker uitgesteld moeten worden tot 1 januari 2016, zoals in het Scheepsafvalstoffenverdrag CDNI is opgenomen. Verder betalen schippers met een waladres in hun woonplaats ook al afvalstoffenheffing.
Het verzet en een petitie van de ASV leidden wel tot uitstel, maar niet tot afstel.
Afval stapelt zich op
Minister Schultz van Haegen besloot tot een abonnementssysteem dat scheepseigenaren 469 euro per jaar kost. Bovendien werd het aantal afgiftepunten drastisch verminderd. Naar schatting 95 afvalbakken zijn weggehaald; daar kwamen er 25 met chipslot voor terug.
Het nieuwe systeem ging op 1 november in. Al enkele weken later gebeurde wat door de binnenvaart werd gevreesd: schepen kunnen hun vuil niet meer kwijt. Het afval stapelt zich op – aan boord, maar ook op sluizen en andere plekken.
Een aantal schippersvrouwen die samen op Facebook via de groep Vrouwen in de Binnenvaart communiceren, kwamen spontaan in verzet. Zij willen Rijkswaterstaat ertoe bewegen de maatregel terug te draaien. Ze kregen volop media-aandacht en steun. De aparte Facebook-pagina ‘Voor gratis vuilcontainers in de binnenvaart’ telde gisteren al 1290 leden. Inmiddels hebben ze ook een protestlied gemaakt, dat met videoclip op Youtube staat, en flyers (in het Nederlands, Duits en Frans) die op tal van plaatsen op en langs het water verkrijgbaar is en oproepen om de klachtenlijn van Rijkswaterstaat te bellen: 0800 8002.
Voorstellen
23 december had de VIB (met twee vertegenwoordigers van de ASV in hun midden) in Rotterdam een overleg met BLN, BLN-Koninklijke Schuttevaer en het CBRB. Het doel was de krachten te bundelen om zodoende weer een goede en gratis afvalinzameling voor elkaar te krijgen.
Hoewel hun doelstellingen op één lijn liggen en het gesprek goed was, kwam er een kink in de kabel door een bulletin van BLN. Daags na het gesprek stuurde die organisatie een mail rond aan de BLN-leden waarin stond dat was afgesproken een aantal voorstellen te doen aan het ministerie van I en M.
Zoals het meteen terugplaatsen van de vuilnisbakken, die alleen door de binnenvaart geopend kunnen worden met een gratis chipkaart (tot 1 januari 2016) en het benutten van het overschot dat is ontstaan bij de bunkerheffing van € 7,50 voor afgifte en inname van olie- en vethoudend scheepsbedrijfsafval voor de financiering van de afgifte en inzameling van overig scheepsbedrijfsafval.
Met die voorstellen zijn de andere organisaties het niet eens. VIB en de ASV storen zich er aan dat BLN het verslag zonder hun medeweten en zonder ruggenspraak heeft verstuurd.
Samen optrekken
De VIB reageerde op haar eigen Facebook-pagina: ‘Wij zouden graag een rectificatie van dit bericht zien, omdat er een aantal dingen niet kloppen in de tekst en wij toch toestemming hadden moeten geven voor dit persbericht, met name omdat BLN nu lijkt te suggereren dat men uit naam van VIB organisatie huisvuilactie spreekt en handelt, en dit is niet zo.’
Erik van Toor van BLN zegt dat het beslist geen persbericht was, maar een bulletin om de eigen achterban te informeren. Dat is vervolgens door de pers opgepakt. ‘Laten we nu als binnenvaart geen ruzie zoeken; daar hebben we alleen onszelf mee. Het is essentieel samen op te trekken en gezamenlijk de minister op haar verantwoordelijkheid te wijzen.’
Rijkswaterstaat wil ‘open in gesprek blijven’ met de sector. Een afspraak voor overleg met de VIB en andere organisaties is echter nog niet gemaakt. Dat liet een woordvoerster gisteren (maandag 6 januari) weten. ‘Toen we vanaf 1 november afvalbakken weghaalden, kregen we veel reacties. Op sommige plekken ontstonden problemen; vooral als schepen op een kort traject heen en weer varen en juist daar geen containers meer stonden. Daarom hebben we op 24 december een bak teruggeplaatst op Sluis Eefde en bij de Zuid-Willemsvaart. We blijven monitoren hoe het gaat. Als er problemen zijn, zoeken we naar een oplossing.’
Op de vraag of er een kans in zit dat het abonnementssysteem weer wordt afgeschaft, kan ze niet antwoorden. Dat hangt samen met de Kamervragen. Die moet de minister nog beantwoorden.
‘Er moet nu snel een oplossing komen. Schippers wonen en werken op het water; dat willen ze heus niet vervuilen. Mensen worden in hun bestaan geraakt. Huisvuilafgifte is een eerste levensbehoefte.’
De VIB wil ook als gehele binnenvaart één blok vormen en samen met de brancheorganisaties optrekken; met als doel dat de afgifte weer gratis wordt en blijft. Volgens de Vrouwen in de Binnenvaart betalen scheepseigenaren al voldoende. ‘Wij willen graag van alle partijen vernemen waarom het verwerken van ons huisvuil niet betaald kan en zal worden vanuit die € 7,50, en waarom het CDNI-verdrag geschonden wordt.’
BLN wil in elk geval tot 1 januari 2016 gratis afgifte en voldoende afvalcontainers (maar wel met een slot erop). Dan kan ook worden geïnventariseerd om hoeveel afval het gaat. In het verleden konden ook mensen van de wal vuil in de containers gooien.
Politiek
Het BLN-bulletin was een ‘voorbarige actie die niet door de ASV ondersteund wordt en die een samenwerking tussen de verschillende bonden alleen maar frustreert’, oordeelde voorzitter Sunniva Fluitsma. De ASV wil helemaal niet onderhandelen met het ministerie. Die organisatie is van mening dat Schultz van Haegen het CDNI-verdrag schendt door als Nederland op eigen houtje een nieuwe financiering op te tuigen. De ASV wil dat de Tweede Kamer de minister terugfluit. ‘De opstelling van de politieke partijen geeft aan dat de zaak in de Tweede Kamer niet vast zit. Maar er is wel druk nodig om de zaak onze kant op te krijgen’, schrijft vicevoorzitter Ron Breedveld in een brief aan de deelnemers van het gesprek op 23 december. Voorstellen aan Rijkswaterstaat of het ministerie zwakken de positie van de binnenvaart in de afvaldiscussie alleen maar af, vindt de ASV.
Intussen zijn er al vragen gesteld in de Tweede Kamer. Roelof Bisschop van de SGP heeft minister Schultz van Haegen vlak voor Kerst opheldering gevraagd over het ontbreken van draagvlak voor de nationale regeling. Hij vraagt onder meer waarom ze niet heeft gekozen voor ‘een internationale oplossing, zoals deze in het Verdrag inzake de Verzameling, Afgifte en Inname van Afval in de Rijn- en Binnenvaart (CDNI-verdrag) overeen is gekomen, zodat de afvalafgifte gratis kan zijn en de kostenverrekening met de sector kan plaatsvinden via een opslag op de brandstof?’ Ook vraagt hij haar of ze bereid is ‘alsnog te proberen of via het CDNI-verdrag een internationale oplossing te bewerkstelligen is en de huidige nationale regeling in te trekken?’
De flyer van Vrouwen in de Binnenvaart.
