Geen betere plek dan op het water, dachten ze bij Provincie Zeeland, Schippersvereniging Schuttevaer en Koninklijke Binnenvaart Nederland toen ze de tweede Zeeuwse Binnenvaartdag organiseerden.
Vrijdag 20 december werd die dag daarom gehouden aan boord van het rondvaartschip Denick II, dat lag afgemeerd aan de kade van de Kennedylaan in Terneuzen. Er was een uitgebreid programma opgetuigd met sprekers van de provincie, KBN, adviesbureau Movares Water, het EICB en de Nieuwe Sluis Terneuzen.
Een kleine honderd belanghebbenden uit de binnenvaart, overwegend beroepsschippers, waren naar de Scheldestad getogen om het evenement bij te wonen. Ze werden aan boord van het sfeervolle schip onthaald met een lopend lunchbuffet, waar de broodjes kroket favoriet bleken. Dagvoorzitter Peter Joosse, voormalig anchor van Omroep Zeeland, praatte de dag vlot aan elkaar.
Het is goed dat de noden en behoeften van de Zeeuwse binnenschippers uitgebreid aan bod kwamen. Want de sector is superbelangrijk voor Zeeland, maar wordt vreemd genoeg ook vaak een beetje over het hoofd gezien, bleek uit de bijdragen van de sprekers. Toch gaat zo’n 50 procent van alle goederen die naar en vanuit Zeeland worden vervoerd per binnenvaartschip en landelijk is de sector goed voor zo’n 34 procent van het totale goederenvervoer.
Actieprogramma
De Binnenvaartdag spitste zich onder meer toe op het ambitieuze Actieprogramma Binnenvaart Zeeland, dat de provincie heeft opgesteld in samenspraak met diverse betrokken organisaties. Dit actieplan moet in 2025 en uiterlijk 2026 daadwerkelijk handen en voeten krijgen, zei gedeputeerde Harry van der Maas van Mobiliteit in zijn openingswoord. “Anders ben ik straks geen gedeputeerde meer, maar gedupeerde”, grapte hij.
Bart Bouwens van adviesbureau Movares Water ging in op de details van het plan. Dat focust op vier kerndoelstellingen voor de Zeeuwse binnenvaart: het creëren van meer wacht- en ligplaatsen (en in het algemeen het verbeteren van de binnenvaartvoorzieningen), verduurzaming, digitalisering en kennisdeling/voorlichting. Dat laatste moet zowel tussen de branche en de overheid gebeuren als tussen overheden onderling.
Met name dat digitale aspect leidt nogal eens tot frustratie bij schippers, de roep klonk om meer eenduidigheid op dat vlak. Straks kunnen via het online platform PORTID allerlei faciliteiten in de binnenhavens digitaal worden ontsloten; je kunt het vergelijken met iDEAL waarmee je vanaf nagenoeg elke bank online kunt betalen, legde Bouwens uit.
Dashboard
Zo heeft een schipper straks de beschikking over een digitaal dashboard, oftewel een digitale startpagina waarop alle informatie te vinden is die hij nodig heeft. Zodoende hoeft hij zich niet steeds opnieuw aan te melden op de afzonderlijke apps van havens die hij aandoet. “Je moet je immers kunnen concentreren op je werk en niet op de computer”, reageerde een schipper.
Ook de verduurzaming en energietransitie in de sector kwamen aan bod. Directeur Khalid Tachi van het Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB) ging in op de plannen om de binnenvaart in 2050 geheel emissieloos te maken.
Een hele uitdaging, en op dat vlak lopen schippers nogal eens aan tegen een overheid die niet altijd even consequent, duidelijk of geloofwaardig is. Zo vertelde een binnenschipper dat bij de loting voor de Subsidieregeling Verduurzaming Binnenvaartschepen (SRVB) schippers werden ingeloot wier schepen nog best wel een prima motor hadden terwijl schepen waarvan de motor eigenlijk aan vervanging toe was werden uitgeloot.
Nieuwe Sluis
Harm Verbeek, omgevingsmanager van de Nieuwe Sluis Terneuzen, legde uit hoe het komt dat die nieuwe sluis nog altijd niet in gebruik is – hoewel die afgelopen november koninklijk is geopend. De twee sluisbruggen zijn weliswaar sterk genoeg, maar ze voldeden niet aan de eis dat die sterkte honderd jaar behouden. Daarom moesten ze nog op het laatste moment worden aangepast.
Verbeek beloofde, enigszins vaag, dat het komend voorjaar “de gefaseerde ingebruikname van de Nieuwe Sluis van start zal gaan”. Voorafgaand vindt dan nog een aantal proefvaarten plaats. De twee andere, bestaande sluizen in het complex worden wél gebruikt.
Werk aan de winkel
De binnenvaart heeft het voorbije jaar best wel wat voor de kiezen gehad qua stremmingen. Bijvoorbeeld bij de Kreekraksluizen in het Schelde-Rijnkanaal waar lange wachttijden ontstonden door werkzaamheden. Ook is ontdekt dat de Zandkreeksluis aan het verzakken is.
Genoeg werk aan de winkel dus voor de brancheorganisaties, het Rijk, havenbedrijf North Sea Port, de provincie en gemeenten. Harry van der Maas vertelde dat hij minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat heeft uitgenodigd voor een werkbezoek aan Zeeland en dat de bewindsman die uitnodiging heeft aanvaard. “De minister komt zich in 2025 persoonlijk op de hoogte stellen van de situatie van de Zeeuwse binnenvaart.”
Van der Maas gaf aan dat er in het hoofdlijnenakkoord van het kabinet nauwelijks aandacht is voor de binnenvaart en dat de minister zijn budget voor de binnenvaart vooralsnog alleen wil besteden aan beheer en onderhoud van infrastructuur.
Voorzetten
De aanwezige schippers gaven alvast wat voorzetten in de aanloop naar het bezoek van Madlener. Naast het nogmaals aankaarten van het nijpende tekort aan wacht- en ligplaatsen, vroeg iemand aandacht voor het gebrek aan auto-afzetplaatsen. Er werd ook gepleit voor meer plekken waar je veilig van boord kunt.
De Zeeuwse Binnenvaartdag in Terneuzen was een vervolg op de Binnenvaartdag die eind 2023 werd georganiseerd. De toen gesignaleerde knelpunten werden nu geëvalueerd. Wat is er bereikt, wat nog niet? Over één ding waren alle sprekers het eens: de binnenvaart moet nóg meer worden gepromoot als sector van vitaal belang voor onze nationale economie. Er moet dan ook blijvend worden ingezet op een modal shift: de overschakeling van goederentransport per vrachtwagen op vervoer over water waar dat kan. En dat kan zéker in een waterrijk gewest als Zeeland.
Voorbeeldfunctie
Aan het eind van de dag kwam Van der Maas tot de slotsom dat de binnenvaart met dit evenement “uitstekend op de kaart is gezet. Ik voel een enorm positieve energie onder de hier aanwezige schippers en dat is een goede zaak”, zei de provinciebestuurder.
KBN-voorzitter Ad Koppejan concludeerde dat Zeeland “eigenlijk een voorbeeldfunctie vervult ten opzichte van de andere provincies door als enige een actieprogramma voor de binnenvaart te lanceren. In geen enkele andere provincie is dat gedaan.”
Het leverde het provinciebestuur zelfs een applausje op, nadat een aanwezige een pluim had uitgedeeld omdat Zeeland zelf naar de binnenvaart is toegekomen om te vragen wat de provincie voor de sector kan betekenen.
door Jan Dirk van Scheyen
