Port of Zwolle heeft de ambitie om te groeien. Maar de ruimte in de havens van Kampen, Meppel en Zwolle daarvoor is beperkt. Daarom gaat de havenbeheerder ook kijken of er in aangrenzende gemeenten grond te vinden is. Bijvoorbeeld voor bedrijven die wel gelinkt zijn aan de havens, maar niet per se aan het water hoeven te zitten.
Port of Zwolle spreekt van “bescheiden ruimtewinst”. Door het slimmer en intensiever benutten van bestaande bedrijventerreinen en door herstructurering en transformatie kan in de havens van Kampen en Meppel samen maximaal 35 hectare aan ruimte worden gewonnen. In Zwolle leveren die acties op z’n hoogst ongeveer 12,5 hectare op. Dat blijkt uit een onlangs gepresenteerd onderzoek. Arcadis en Ecorys deden dat, met medewerking van de TU Delft, in opdracht van Port of Zwolle. Het totaal van 47,5 hectare is nog niet de helft van wat de komende 25 jaar nodig is om huidige bedrijven te laten groeien en nieuwe aan te trekken.
100 tot 150 hectare nodig
Uit eerder onderzoek – in 2022 uitgevoerd door de STEC-groep – kwam naar voren dat de drie havens samen tot 2050 een extra ruimtebehoefte hebben van 100 tot 150 hectare. Dat is nodig voor autonome groei en het benutten van nieuwe kansen, zoals die eind 2022 werden vastgelegd in het ambitiedocument Port of Zwolle, Sturen op de toekomst.
Om de benodigde ruimte te vinden is toen een aantal stappen gepland:
- beter benutten van bestaande bedrijfskavels
- herstructureren en transformeren van bedrijventerreinen
- samenwerking binnen en buiten de regio
- uitbreiden van natte bedrijventerreinen in de regio
Complex en kostbaar
Arcadis en Ecorys concluderen in het nieuwe onderzoek, Slimmer Benutten Ruimte, intensivering bedrijventerreinen, dat met het herstructureren en transformeren van bestaande bedrijventerreinen niet meer dan 47,5 hectare in de havens gewonnen kan worden en 27 hectare op de overige (droge) terreinen. “Daarbij is vastgesteld dat deze oplossingen complex en kostbaar zijn, de hectares versnipperd liggen en qua planning niet op korte termijn beschikbaar”, verwoordt Port of Zwolle een niet onbelangrijk bijkomstig probleem.
Er valt weinig winst te behalen door de bestaande terreinen beter te benutten. Er is nog maar weinig grond beschikbaar binnen de havens en ze zijn bovendien vaak niet de gewenste omvang. “Ook de mogelijkheden voor intensivering bij huidige bedrijven – meer doen binnen dezelfde ruimte – blijken beperkt”, aldus Port of Zwolle. “Hier en daar kan mogelijk meer in de hoogte, breedte of diepte gebouwd worden, wat de bestaande bedrijven ten goede komt. Dit draagt echter niet bij aan het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid.”
In Kampen is bij de Zuiderzeehaven en de Haatlandhaven bijvoorbeeld beperkt ruimtewinst mogelijk, circa 23 hectare bruto. Maar de kosten voor de ontwikkeling van deze gronden zijn hoog, stellen de onderzoekers. Het gaat om tenminste 156 miljoen euro. Daar staan beperkte opbrengsten tegen over: 41 miljoen euro.
Grote ambities
Maar de ambities zijn groot. Zwolle, Kampen en Meppel willen een toekomstbestendige en duurzame regio worden en het gezamenlijke havenbedrijf wil energietransitie, klimaatadaptatie, vergroening, circulariteit, economie en groeiruimte voor ondernemers realiseren. Dus “zal er gekeken moeten worden naar het creëren van nieuwe ruimte, buiten de bestaande terreinen”, concludeert Port of Zwolle. Waarop nog een heel andere mogelijkheid volgt: “…het bijstellen van bepaalde ambities”. Maar daar willen ze niet aan.
Daarom gaat Port of Zwolle niet alleen kijken naar het slimmer en beter benutten van bestaande ruimte, maar ook met regionale partijen in overleg gaan over de ruimtelijke samenwerking binnen en buiten de regio. Arcadis en Ecorys stellen weliswaar dat de mogelijkheden voor ruimtewinst beperkt zijn en de kosten aanzienlijk, toch adviseren de onderzoeksbureaus om hier samen met de bedrijven en andere overheden mee aan de slag te gaan.
Port of Zwolle zegt blij te zijn dat het onderzoek van Arcadis en Ecorys de huidige situatie en de mogelijkheden in kaart heeft gebracht. Voor het havenbedrijf is het niet meer dan een vertrekpunt. Port of Zwolle gaat aan de hand van het rapport met bedrijven, belanghebbenden en andere betrokkenen in gesprek over de kansen en mogelijkheden. Het havenbedrijf wil de samenwerking “een meer uitgewerkte vorm” geven.
Schuifruimte
Het herstructureren van terreinen is volgens Port of Zwolle kansrijk. “Hierbij wordt niet alleen naar de individuele bedrijven en terreinen in een haven gekeken, maar naar het geheel als puzzel. Zo ontstaat ‘schuifruimte’ en zijn optimalisaties mogelijk: bedrijven kunnen de plek en de ruimte krijgen die ze nodig hebben en waar ze het beste passen.”
Maar dit vraagt een lange adem en er is veel geld voor nodig. Volgens de onderzoekers is herontwikkeling is alleen haalbaar door die te combineren met logische momenten van bedrijfsontwikkelingen en (vrijwillige) verplaatsingen of in samenwerking met grondeigenaren.
In de zoektocht naar de gewenste ruimte wordt ook onderzoek gedaan naar de mogelijke uitbreiding van de havens in Zwolle, Kampen en Meppel. Port of Zwolle gaat verder in overleg met omliggende haven- en industriegebieden. Mogelijk zijn er kansen om bedrijven te huisvesten die wel in de nabijheid van de binnenhavens willen zitten maar niet afhankelijk zijn van een kade om te laden en/of lossen.
