Voorzichtig optimistisch is de passagiersvaart aan het nieuwe vaarseizoen begonnen. Corona is afgeschud, maar de oorlog in Oekraïne zorgt voor nieuwe onzekerheid.
De opluchting is groot: er kan en mag weer gevaren worden. Met meer ruimte voor ondernemen staat de passagiersvaart voor andere grote uitdagingen: de strengere regelgeving op het gebied van duurzaamheid, het personeelstekort en de afrekening van de NOW-steunmaatregel. Maar, vertellen voorzitter John Vierhouten en secretaris Lotte Janssen-Verschoor van CBRB’s Ledengroep Personenvervoer, de vreugde dat de rederijen en touroperators weer gasten kunnen ontvangen, overweegt. Ook de dagpassagiersvaart en rondvaart zien de aanvragen voor evenementen en de verkoop van tickets flink stijgen. Want de klanten staan te popelen om weer aan boord te gaan en te genieten.
Er weer op uit
“Mensen willen er na twee jaar corona en lockdowns weer op uit”, zegt Lotte. “Er worden veel cruises geboekt en er vinden ook weer volop partijen en vaartochten plaats.”
De uitdagingen zijn er echter niet minder op geworden, weet Lotte. “Als gevolg van de crisis is de financiële situatie bij veel ondernemers nog nijpend. Bijna twee volledige jaren zijn in het water gevallen door corona.”
Dankzij de lobby van het CBRB konden de cruise- en passagiersrederijen in tweede instantie alsnog gebruikmaken van de steunpakketten van de Nederlandse overheid. Dat heeft zeker geholpen, blikt Lotte terug. “Jammer genoeg lukte het niet om voor elkaar te krijgen dat de regelingen beter aansloten op het seizoensgebonden karakter van de sector. Daardoor kwamen ze het ene kwartaal beter uit dan het andere. Al met al hebben alle ondernemers die er gebruik van wilden maken dat ook kunnen doen.”
Alsnog faillissementen?
Nu de coronamaatregelen zijn afgebouwd, geldt dat ook voor de overheidssteun. Voor zover bekend zijn er geen bedrijven uit de cruisesector en dagpassagiersvaart omgevallen. “In elk geval geen CBRB-leden”, aldus Lotte.
Maar de komende jaren blijft het spannend, zegt John. “De verwachting is dat er mogelijk alsnog faillissementen komen zodra geld van regelingen terugbetaald moet worden. Zeker als dat samenvalt met de betaling van uitgestelde belasting.”
Tekort aan personeel
Noodgedwongen hebben veel bedrijven in de cruisesector en de dagpassagiersvaart afscheid moeten nemen van personeel, aldus Lotte. “Het is maar de vraag hoeveel van die medewerkers weer terugkomen.”
Een deel is elders in de binnenvaart of aanverwante beroepen terechtgekomen, zoals bij Rijkswaterstaat. Velen bemachtigden een baan aan de wal.
Vooral nautisch personeel is lastig te vinden. Het gaat om honderden mensen, schat John: “Het is echt een crime om de bemanning rond te krijgen. Je ziet dat meerderen in de twee weken dat ze vrij zijn, bij een ander bijspringen. Er wordt ook meer personeel uit het buitenland gehaald. Maar dat mag niet ten koste gaan van de kennis en kunde. Bovendien is de taal vaak een probleem.”
Samenwerking
Volgens Lotte is het goed dat de branche zich gezamenlijk inzet voor de werving van personeel. “BLN en CBRB ondersteunen bijvoorbeeld het werkprogramma van Wereld van de Binnenvaart. Via dit programma wordt de binnenvaart gepromoot op lagere scholen, beurzen en MBO’s. Het is belangrijk dat ondernemers meedoen en financieel bijdragen, zodat daadwerkelijk stappen gezet kunnen worden.”
Dat BLN-Schuttevaer en CBRB fuseren tot Koninklijke Binnenvaart Nederland is niet alleen gunstig voor strategische samenwerkingen met organisaties en overheden, maar natuurlijk ook voor de bij beide organisaties aangesloten leden uit het cruise- en personenvervoer, merkt Lotte op. “Samen staan we sterker, zo kunnen we met één binnenvaartbrancheorganisatie de lobby richting Den Haag en Brussel beter vormgeven en samenwerkingen met organisaties en overheden efficiënter inrichten en effectiever maken”.
Hogere brandstoftarieven
Ook de oorlog in Oekraïne heeft invloed op de cruisemarkt. Onder meer door de flink gestegen brandstofprijzen. Dat merken de passagiersvaartrederijen bij het bunkeren. Lotte: “Veel ondernemers zijn er daardoor toe overgegaan om een brandstoftoeslag in rekening te brengen. Gemiddeld van 10 tot 20 procent. Anderen nemen zelf het verlies.”
“De schepen zitten nog lang niet vol”, zegt John. “De hele markt is onrustig. Ook doordat nu veel hotelschepen worden ingezet voor de opvang van asielzoekers en vluchtelingen. Dat levert minder omzet op, maar er is minimaal personeel voor nodig. Da’s dan wel weer een voordeel.”
Amerikaanse cruisetoeristen mijden Europa om de oorlog. “Die denken dat Moskou naast Amsterdam ligt”, aldus John. Als directeur van Stichting Varende Recreatie, die Vakantieschip Prins-Willem Alexander exploiteert voor chronisch zieke en gehandicapte gasten, merkt hij dat ook verzorgings- en verpleeghuizen terughoudend zijn. “Ze zitten zelf met een gigantisch ziekteverzuim door corona. Ze kunnen dus gewoon niet met een groep op vaarvakantie.”
Stage V-motoren
Duurzaamheid is een ander issue, stelt Lotte. Investeren in vergroening is kostbaar – zeker als het om de vervanging van motoren gaat en de reserves daarvoor zijn er bij veel bedrijven gewoonweg niet. En is het er wel, dan zijn de Stage V-motoren nauwelijks leverbaar, vult John aan.
Maar ondertussen verlangt Amsterdam dat bedrijven een Green Award hebben. De verplichting van het certificaat om de stad in te mogen, gaat in 2023 in. “Nu heb je het al wel nodig als je een ligplaats wilt reserveren”, vertelt John. “Aangezien Amsterdam ook voor andere gemeenten de afwikkeling doet, geldt dat bijvoorbeeld ook in Zaandam.”
Er zijn te veel onzekerheden over welke technieken ook op langere termijn schoon genoeg zijn – en dus een investering interessant maken. “Er zijn nog zoveel vraagtekens”, zegt John. “Ook over de labels en certificaten. Als ondernemer wil je goede, onderbouwde keuzes maken. En ondertussen geld verdienen om uiteindelijk te kunnen investeren.”
Dit artikel is verschenen in de Cruise Special van 29 maart 2022.
