De goederenoverslag in de Rotterdamse haven lag het eerste halfjaar 0,8 procent hoger (233,5 miljoen ton) dan in dezelfde periode in 2021 (231,6 miljoen ton). Bij veel goederensegmenten zorgde de oorlog in Oekraïne voor forse veranderingen. Zo steeg de aanvoer van zowel LNG als kolen zeer sterk, als alternatief voor de verminderde Europese import van Russisch gas per pijpleiding.

De overslag van ruwe olie nam toe, terwijl die van olieproducten daalde. IJzererts, agribulk en containers zijn minder overgeslagen dan in dezelfde periode vorig jaar. Het containertransport van en naar Rusland is stilgevallen en aanhoudende problemen in de mondiale containerlogistiek zorgden voor een verschuiving van lading van de grote naar de minder grote containerhavens. Vooruitlopend op de sancties op kolen en olie, zijn de afgelopen maanden minder Russische kolen, ruwe olie, olieproducten en LNG aangevoerd. Bedrijven importeren deze steeds meer uit andere landen.

Kwetsbaar

Allard Castelein, CEO Havenbedrijf Rotterdam: “Europa leunt zwaar op Russische energie. De huidige geopolitieke situatie maakt Europa erg kwetsbaar. Beschikbaarheid van energie en grondstoffen tegen redelijke prijzen is geen gegeven. Een positieve ontwikkeling is dat de afgelopen maanden concrete stappen zijn gezet op het gebied van het verduurzamen van onze energievoorziening én het vergroten van de energie-onafhankelijkheid, met name door investeringsbeslissingen voor de bouw van een grote bioraffinaderij en Europa’s grootste groene-waterstoffabriek. Het bedrijfsleven heeft zich het afgelopen halfjaar gecommitteerd aan € 3 miljard aan investeringen in de energietransitie.”

Ook stikstof blijft een bron van zorgen, vertelde Castelein. “Verschillende grote projecten, waaronder CO2-opvang en -opslagproject Porthos, vertragen of lopen het risico daarop door onzekerheid en gebrek aan stikstofruimte.”

Castelein hekelde dat er drie jaar na de uitspraak van de Raad van State  nog steeds onzekerheid bestaat rondom regels zoals de ‘bouwvrijstelling’ en er een gebrek aan stikstofruimte is. Dat kan de energietransitie belemmeren, terwijl dit soort projecten vaak niet alleen tot minder CO2-uitstoot maar ook tot minder stikstof en andere emissies leidt.

Hij wees er ook op dat de Rotterdamse haven en industrie verantwoordelijk is voor slechts 1 procent van de stikstof die in kwetsbare Nederlandse natuur terechtkomt.

Kolen

Het goederensegment droog massagoed nam in het eerste halfjaar toe met 4,4 procent. De aanvoer van cokeskolen voor de staalindustrie bleef op niveau. De overslag van kolen voor elektriciteitscentrales nam fors toe. Kolen zijn momenteel goedkoper dan aardgas en verminderen bovendien de afhankelijkheid van Russisch aardgas. Dit zorgde per saldo voor een toename van de kolenoverslag van bijna 30 procent.

Bijna evenveel als die van overig droog massagoed. Opvallend noemt Havenbedrijf Rotterdam dat. De verklaring ligt vooral in de hoge prijzen voor het verschepen van containers: lading die ook los vervoerd kan worden, zoals industriële mineralen en meststoffen, is daarom vaker op die manier getransporteerd.

De overslag van agribulk daalde juist fors (met 15,1 procent). “Dit segment wordt altijd sterk beïnvloed door de omvang van de oogsten in verschillende delen van de wereld”, verklaar het Havenbedrijf. “Daarnaast was er sprake van stakingen bij een van de verwerkende bedrijven. Ook speelde mee dat er door hoge energiekosten minder agribulk is verwerkt.” Hoge energiekosten leidden ook tot een lagere productie bij de Duitse staalindustrie en als gevolg daarvan 20,6 procent minder aanvoer van ijzererts.

Russische olie

In het eerste halfjaar is 4,6 procent meer nat massagoed overgeslagen. De toename van ruwe olie (4,3 procent) werd vooral veroorzaakt door de doorvoer van Russische olie via Rotterdam naar met name India. Noordwest-Europese raffinaderijen schakelen over op niet-Russische olie, met als gevolg dat Russische olie naar andere markten gaat. De daling van de overslag van olieproducten van 9,4 procent is vooral het gevolg van de structurele afname van de aanvoer en wederuitvoer van stookolie.

De overslag van LNG groeide met 45,8 procent, naar 5,4 miljoen ton. Er is een zeer grote vraag naar LNG als alternatief voor aardgas vanuit Rusland.

De toename van het overig nat massagoed van 22,5 is enerzijds te verklaren door de verschuiving van transport per tankcontainer naar chemicaliëntanker en door voorraadvorming bij afnemers van chemische stoffen. Zo dekken ze zich in tegen haperende transportketens.

Containers

Bij de containeroverslag zit Rotterdam in hetzelfde schuitje als Antwerpen, dat een week eerder zijn halfjaarcijfers publiceerde. Gemeten in gewicht was de afname 8,9 procent (Antwerpen: min 9,8 procent). In TEU’s werd 4,4 procent minder containers overgeslagen Antwerpen: min 6,2 procent) ). Dat komt door een toename van het aantal lege containers. De afname van de containeroverslag kent volgens het Havenbedrijf twee hoofdoorzaken. De eerste is het wegvallen van het containervervoer van en naar Rusland als gevolg van de sancties De tweede is de aanhoudende ontregeling van de containerlogistiek. Twee jaar geleden leidde de COVID-19 pandemie tot lockdowns en andere consumptiepatronen.

Containerschepen slaagden er niet meer in hun vaarschema’s te halen, wat het voor- en natransport verstoorde. Om tijd in te halen schrappen grote schepen nu vaak havens uit hun vaarschema. Dat leidde tot 5,5 procent minder aanlopen in Rotterdam vergeleken met vorig jaar),maar de schepen laden en lossen wel meer containers per aanloop (6,1 procent). Dat leidt tot een extra piekbelasting op de terminals, waar het al erg druk was doordat containers er gemiddeld langer staan. Rederijen maken door deze ontwikkelingen op dit moment relatief iets meer gebruik van kleinere aanloophavens voor transhipment dan van grote zoals Rotterdam.

Staalimport

Het segment overig stukgoed groeide met 17,7 procent. Een belangrijke oorzaak is de import van staal en non-ferro metalen. In reactie op de Russische inval in Oekraïne schoten de staal en non-ferroprijzen omhoog. Al snel werden alternatieve aanbieders gevonden, vooral uit Azië. De import van staal en non-ferrometaal nam daarom toe. Daarnaast zorgen de hoge containertarieven ervoor dat meer lading als stukgoed wordt verscheept.

Hogere omzet, minder kosten

Financieel kende het Havenbedrijf een goed eerste halfjaar. De omzet steeg met 6,3 procent naar 412,2 miljoen euro. De operationele lasten daalden met 2,4 procent, voornamelijk door lagere uitgaven voor zandwinning doordat het Havenbedrijf dit jaar met een nieuwe concessiepartij in zee is gegaan. De belangrijkste investeringen in het eerste halfjaar waren de aanleg van kademuren in de Amaliahaven en de landaanwinning in de Alexiahaven op Maasvlakte 2. In juni is aan de aandeelhouders, gemeente Rotterdam en de rijksoverheid, in totaal 122,7 miljoen euro dividend (inclusief dividendbelasting) betaald over boekjaar 2021.

CFO Vivienne de Leeuw: “Onze solide financiële positie is essentieel om de komende jaren te kunnen blijven investeren in de traditionele hardware zoals kademuren en steigers, maar met name ook in infrastructuur voor de energietransitie. Daarnaast gaan we door met investeren in digitalisering. Door een haven met infrastructuur van wereldklasse te blijven, zorgen we dat dit een aantrekkelijke locatie blijft voor bedrijven om te investeren in de transitie.”