“Nederland dreigt zijn positie als binnenvaartland te verliezen.” Daarvoor waarschuwt Koninklijke Binnenvaart Nederland. Voorzitter Ad Koppejan overhandigde 5 augustus een volgens de brancheorganisatie alarmerend rapport aan minister Robert Tieman van Infrastructuur & Waterstaat.
De door KBN uitgevoerde studie laat zien dat het marktaandeel van het goederenvervoer over water in Europa is gedaald. Om het tij te keren start de sector de campagne ‘Ruimte op het water, kansen voor Nederland’. Minister Tieman gaf daarvoor de aftrap. Landelijke media pikten het nieuws massaal op.
Zorgwekkende cijfers
Het onderzoek ’Transportprestaties en marktaandelen van de binnenvaart op de Rijn, Donau en in de Europese Unie’ is door Cornelis van Dorsser uitgevoerd in opdracht van het Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB), Bureau Voorlichting Binnenvaart (BVB) en KBN.
Voor het eerst zijn alle vervoersdata sinds 1970 gebundeld en daaruit komt een glasheldere conclusie, aldus KBN: op nagenoeg alle terreinen en in alle ladingsoorten neemt het marktaandeel van de binnenvaart af. De brancheorganisatie spreekt van zorgwekkende cijfers. In de Rijnvaartlanden is de vervoersprestatie tussen 2014 en 2023 met bijna 25 procent afgenomen, van 125,7 naar 95,1 miljard tonkilometer. Dit is het laagste niveau ooit gemeten. Het Europese marktaandeel van de binnenvaart daalde in diezelfde periode van 11,7 naar 8 procent.
Wake-up call
“Je kunt met deze uitkomsten als sector gaan somberen over de toekomst, maar wij kiezen ervoor om deze cijfers te zien als een wake-up call”, zei KBN-voorzitter Koppejan. “We laten als Nederland enorme kansen liggen als we niet juist nu kiezen voor meer vervoer over water. Daarmee doen niet alleen ondernemers en verladers zichzelf tekort omdat vervoer over water duurzaam en efficiënt is.”
Ondanks het teruglopende marktaandeel is de binnenvaart op dit moment een onmisbare schakel in het Nederlandse logistieke systeem, stelt KBN. Jaarlijks wordt er ruim 330 miljoen ton aan goederen over de Nederlandse wateren vervoerd. Dat is een derde van al het goederenvervoer. Verschillende onafhankelijke studies laten zien dat vervoer over water de meest milieuvriendelijke vorm van transport is, met een significant lagere CO2- uitstoot per tonkilometer.
Vervoer over water draagt verder bij aan het verminderen van files op de weg. Koppejan: “We kunnen niet zonder vervoer over water. Nu al staan vaak vele duizenden burgers en vrachtwagenchauffeurs dagelijks in de file. Een gemiddeld binnenvaartschip kan 120 vrachtwagenladingen vervoeren. Meer vervoer over water biedt daarmee een oplossing voor een gezamenlijke maatschappelijke opgave waar heel Nederland belang bij heeft.”
Tij keren
Tijdens het aanbieden van het rapport aan de minister benadrukte Koppejan dat de sector zelf ook een grote verantwoordelijkheid heeft om het tij te keren. De binnenvaart zal volgens hem stappen moeten zetten op het gebied van samenwerking, vergroening en ketenintegratie. Door meer bekendheid te geven aan wat de binnenvaart te bieden heeft en actiever samen te werken in coöperaties en allianties kan de sector capaciteit bundelen en aantrekkelijker worden voor verladers. Ook is volgens KBN een nauwere samenwerking met terminals, havens en wegvervoerders nodig om een aantrekkelijker alternatief over water te bieden.
Op het gebied van vergroening en verduurzaming wil KBN de sector op korte termijn meer inzet van biobrandstoffen en energiezuinige motoren. “Voor een klimaatneutrale binnenvaart in 2050 zal er in samenwerking tussen binnenvaartondernemers, scheepsbouwers en overheid gewerkt moeten worden aan schone, emissievrije schepen van de toekomst.”
Oproep aan politiek en bedrijfsleven
Met de campagne ‘Ruimte op het water, kansen voor Nederland’ roept KBN verladers en de overheid op om samen met de binnenvaart de potentie van meer vervoer over water te benutten. Verschillende onderzoeken laten volgens de organisatie zien dat dat kan.
Koppejan lichtte dat toe: “Recent onderzoek van de Topsector Logistiek geeft bijvoorbeeld aan dat er minstens 11 miljoen ton aan bulkgoederen eenvoudig over het water vervoerd kan worden. Dat zou een besparing betekenen van meer dan 300.000 vrachtwagenritten per jaar en daarmee een directe verlichting van de files.”
KBN roept de overheid en het bedrijfsleven op tot:
- samenwerking voor efficiënte logistieke ketens met de binnenvaart als volwaardig partner
- structurele investeringen in een betrouwbaar en klimaatbestendig vaarwegennet
- een helder transitiepad naar klimaatneutraal vervoer over water in 2050, met stappen voor de korte en lange termijn.
Koppejan: “De binnenvaart kán en wíl groeien om haar bijdrage te leveren aan een duurzamere samenleving en minder files, maar dan moeten we het wel samen doen. Deze campagne is een uitgestoken hand naar verladers en een overheid die durft te investeren in water als een toekomstbestendige, volwaardige vervoersader.”
