De manier waarop de overheid omgaat met ligplaatsen voor de beroepsvaart roept de vraag op of ze de binnenvaart wel echt zo’n warm hart toe draagt. Dat schrijft ASV-voorzitter Sunniva Fluitsma naar aanleiding van handhavingsactie tegen schippers die langer dan de formeel toegestane zeven dagen in het Merwedekanaal een ligplaats bezetten.
Keer op keer horen wij dat men de binnenvaart een warm hart toedraagt. Zoals wij ook keer op keer horen dat men minder regels wil. Maar wij merken in de praktijk dat de regels alleen maar aangescherpt worden, men geen enkele coulance meer heeft en volop handhaaft in plaats van diensten verleent.
Afgelopen week werden we verrast door een actie van "handhavers" op het Merwedekanaal bij Gorkum. Op de plek waar wij lagen te wachten op werk (vermoedelijk moesten we in Limburg laden maar de klant wist het nog niet zeker) vond men dat we twee dagen te lang daar hadden gelegen. En dus krijgen wij een proces-verbaal, zo is ons medegedeeld. Nu zal men denken: ‘Maar als je er niet mag liggen dan weet je dat je op sancties kunt rekenen.’ Toch ligt het allemaal niet zo simpel.
Veel schippers zullen ze kunnen dromen: de bordjes waarbij duidelijk gemaakt wordt dat je er wel mag liggen maar niet langer dan 3×24 uur of 7×24 uur. Waar je, tot kort geleden, mocht liggen als er geen bordje stond, is dat onlangs aangepast: nu mag je nergens liggen tenzij…
Ondertussen zijn op veel plekken waar we in het verleden ligplaatsen hadden mogelijkheden weggehaald; de steigers worden niet meer onderhouden; er verschijnt een bordje op: gebruik voor eigen risico, of zelfs: verboden ligplaats te nemen. De loopsteigertjes naar de wal worden niet meer onderhouden of zelfs weggehaald. Ligplaatsen zijn ook vaak van particuliere bedrijven en daarmee ontoegankelijk. Is het wel toegankelijk, dan staat er een groot hek omheen zodat je vaak nauwelijks het terrein op- of af kunt komen en soms in het weekend opgesloten zit.
De vele nieuwe schepen die er bijgekomen zijn de afgelopen jaren zijn van afmetingen die het allemaal niet makkelijker maken. Maar ook daar zitten mensen op en die mensen moeten ook aan de wal kunnen komen. Daar is kennelijk vanuit de overheid nauwelijks beleid op gevoerd want het ligplaatsentekort is nu al vele jaren een groot probleem en daar wordt weinig aan gedaan.
Men begrijpt wellicht dat als er dan ergens een plek is waar je kunt liggen en die min of meer op de route ligt men daar gebruik van zal maken. Zo ook op het Merwedekanaal.
We weten allemaal dat die borden waarop staat hoelang je er mag liggen er gekomen zijn vanuit het idee dat er geen misbruik gemaakt mag worden van ligplaatsen bestemd voor beroepsvaart. Dat betekent dat je wel KUNT handhaven (als je merkt dat zo’n ligplaats op een verkeerde wijze wordt gebruikt, bijvoorbeeld door een woonschip) maar dat je dat niet HOEFT als dat niet nodig of zelfs niet wenselijk is. Ik zou zeggen dat je het eigenlijk als handhaver ook niet MAG want in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) kunnen wij lezen dat men de vrijheid van de persoon dient te waarborgen, daarbij gaat het om bewegingsvrijheid (komen/gaan) en de vrijheid om woonplaats en verblijfplaats te kiezen. :
We lezen in artikel 2.1 Vrijheid van verplaatsing dat:
‘Een ieder die wettig op het grondgebied van een Staat verblijft, binnen dat grondgebied het recht heeft zich vrijelijk te verplaatsen en er vrijelijk zijn verblijfplaats te kiezen.’
Ook staat er bij Artikel 2.3:
‘De uitoefening van deze rechten mag aan geen andere beperkingen worden gebonden dan die bij de wet zijn voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale veiligheid of van de openbare veiligheid, voor de handhaving van de openbare orde, voor de voorkoming van strafbare feiten, voor de bescherming van de gezondheid of van de goede zeden of de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.’
Hierbij begrijpen wij dus de borden die een eventueel misbruik zouden kunnen voorkomen. Maar er is hier geen sprake van misbruik; er is ook geen ander schip gedupeerd geraakt omdat er daar geen ligplaats meer voor zou zijn.
En wij begrijpen helemaal niet waarom je dan niet een stukje verder zou mogen liggen na die zeven dagen. Waarom je zelfs het hele Merwedekanaal zou moeten verlaten en je er een week niet meer mag laten zien en dat allemaal wetende dat er genoeg ligplaatsen zijn voor de schepen die er liggen. Dat staat overigens ook nergens als zodanig aangegeven maar wordt toch op deze wijze door de gezagsdragers geïnterpreteerd.
We weten allemaal dat het geen luxe is om op een ligplaats te liggen. Je ligt er omdat je geen werk hebt of omdat er andere zaken zijn. Sociale zaken zoals de zorg voor ouders of kinderen, ook schippers kunnen ziek worden, willen misschien wel op vakantie, moeten allerlei dingen doen die iedereen moet maar mogen er kennelijk gewoon niet "zijn".
Alternatieven zijn er niet of nauwelijks en zorgen voor onzinnige leegvaart gedurende vele kilometers en dus ook voor extra uitstoot. Is dat zinvol in een tijd waarbij we toch doordrongen zijn van het feit dat we zuinig met energie om moeten gaan?
We begrijpen helemaal niet waarom mensen die vanwege de uitoefening van hun beroep geen keus hebben op deze wijze het bestaan nog moeilijker gemaakt wordt dan het al is. Waarom wordt er wel geld uitgegeven om een "eenheid" op te richten die met een autootje met twee man sterk niets anders doet dan langs het Merwedekanaal rijden en foto’s maken van schepen die er liggen en is er geen geld voor het creëren van de broodnodige voorzieningen zoals huisvuil van schippers ophalen?
Waarom niet de daad bij het woord voegen en niet alleen zeggen dat men de binnenvaart een warm hart toedraagt, maar het ons ook mogelijk maken te kunnen bestaan?
Zo’n proces-verbaal en een boete van 250 euro ("Als je er morgen nog ligt wordt het 1.000,-.") maakt ons leven niet bepaald vrolijker. En waarom? Er zou een reden kunnen zijn.
Er staat tenslotte in artikel 2.4:
‘De in het eerste lid genoemde rechten kunnen ook, in bepaalde omschreven gebieden, worden onderworpen aan beperkingen die bij de wet zijn voorzien en gerechtvaardigd worden door het algemeen belang in een democratische samenleving.’
Maar dan zouden wij toch wel het algemeen belang van dit handhaven willen weten. Wetten en de uitvoering van wetten gaan veelal over de redelijkheid die alle partijen ervaren. Redelijk is dat je paal en perk stelt aan misbruik van ligplaatsen van de binnenvaart. Onredelijk wordt het als je handhaaft alleen maar omdat je het KAN waarbij geen doel gediend lijkt.
Wij vragen dus om een ligplaatsbeleid waarbij de schippers niet langer gehinderd worden in het uitoefenen van hun beroep, rekening houdend met de speciale omstandigheden die nu eenmaal horen bij de binnenvaart.
namens de ASV,
Sunniva Fluitsma
