Koning Willem-Alexander heeft woensdag 26 januari Zeesluis IJmuiden officieel in gebruik gesteld. Met een druk op de knop opende hij vanuit het Sluis Operatie Centrum (SOC) de binnendeur van de grootste zeesluis ter wereld. Daarmee gaf de koning het eerste schip, Bontrup Amsterdam, officieel toegang tot het Noordzeekanaal.
Daar werd de Bontrup welkom geheten door een vloot, die representatief is voor de nautische dienstverleners en publieke partijen in de haven. Zoals het Loodswezen, Svitzer, politie, Kustwacht, Koninklijke Marechaussee, Douane, KNRM, De Koperen Ploeg en het Corps van de Vletterlieden.
Grootste zeesluis ter wereld
Dankzij de nieuwe zeesluis blijven het Noordzeekanaalgebied, de havens van Amsterdam en de Europese achterlandverbindingen de komende honderd jaar goed bereikbaar. De investering in deze nieuwe maritieme toegang betekent een belangrijke verbetering voor de bereikbaarheid op het hoofdvaarwegennet.
De nieuwe, grotere zeesluis vervangt de Noordersluis. Die stamt uit 1929 en is na bijna honderd jaar aan vervanging toe. Zeesluis IJmuiden is 500 meter lang, 70 meter breed en 18 meter diep en is daarmee de grootste zeesluis ter wereld.
Getijdeonafhankelijk
De diepte van 18 meter maakt het voor schepen mogelijk de zeesluis vanaf zeezijde getijdeonafhankelijk te gebruiken en vlot en veilig naar de Amsterdamse havenregio te varen. Hierdoor zijn de havens 24/7 bereikbaar via de zeetoegang in IJmuiden.
Het schutten via de nieuwe zeesluis is beter te plannen en verloopt efficiënter. Dat maakt de scheepvaartafwikkeling voorspelbaarder en daarmee de dienstverlening betrouwbaarder.
De zeesluis torent boven het sluizencomplex IJmuiden uit. Reden hiervoor is dat de zeesluis op een waterkerende hoogte is gebouwd van 8,85 meter boven NAP. Daarmee is de sluis voorbereid op een stijging van de zeespiegel.
Zout water
De maatregel Selectieve Onttrekking is een belangrijk onderdeel van het project Zeesluis IJmuiden. Via de zeesluis stroomt bij het schutten meer zout water het Noordzeekanaal in dan bij het schutten door de Noordersluis het geval is. Om natuur, land- en tuinbouw en de drinkwatervoorziening te beschermen tegen verzilting, is een oplossing gevonden in het selectief afvoeren van dit zoute water via het Spui- en Gemaalcomplex IJmuiden.
Rijkswaterstaat bouwt daarvoor een dam in het Binnenspuikanaal, ten noorden van de zeesluis. Die krijgt onderin een opening. Omdat zoutwater zwaarder is dan zoetwater wordt uitsluitend het zoute water uit de diepe waterlagen via de opening naar zee afgevoerd, waardoor de waterkwaliteit in het Noordzeekanaal en de gebieden er omheen op peil blijft.
Deuren als flatgebouwen
De aanleg van Zeesluis IJmuiden startte in juli 2016 en werd in augustus 2021 afgerond. Tijdens de bouw kon scheepvaart via de bestaande kolken blijven varen. Om overlast op de weg te voorkomen werd al het materiaal en materieel over water aangevoerd.
Alles aan de sluis is groot. Zo wegen de twee operationele deuren en de reservedeur elk 3.000 ton. Ze hebben de grootte van een flatgebouw met een afmeting van 72 meter lang, 11 meter breed en 24 meter hoog. Voor de aanleg van de sluis is 300.000 kubieke meter beton gebruikt voor onder meer de wanden, de vloer en de deurkassen. Het beton werd vervaardigd door een eigen betoncentrale op het bouwterrein. In totaal is er ook nog eens 4.5 miljoen kubieke meter grond afgegraven.
Testen en oefenen
Nadat de bouw op zich klaar was, volgde afgelopen najaar een periode van oefenen en testen. Hierin heeft Rijkswaterstaat samen met de bedienaars van het Centraal Nautisch Beheer, de sleepdiensten, de vletterlieden (die schepen afmeren in de sluis), het Loodswezen en de hulpdiensten de zeesluis getest. Een belangrijk onderdeel van het oefenen met de sluis was het ervaren van de stromingen in de kolk en de krachten die ontstaan op de trossen door de waterstromen als gevolg van de uitwisseling van zoet en zout water.
Europees geld
Het project was een samenwerkingsverband van de convenantpartijen ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Noord-Holland, de gemeente Amsterdam samen met Port of Amsterdam en de gemeente Velsen. In opdracht van Rijkswaterstaat heeft Aannemersconsortium OpenIJ (BAM-PGGM en VolkerWessels) de zeesluis gebouwd. OpenIJ is de komende 26 jaar ook verantwoordelijk voor het onderhoud. Het project is medegefinancierd vanuit het CEF-fonds (Connecting Europe Facility) van de Europese Unie.
Bescheiden feestje
Met het oog op corona en de geldende maatregelen was de officiële opening een bescheiden feestje. Dit vond plaats in het Sluis Operatie Centrum in aanwezigheid van direct betrokken partijen. Na de officiële openstelling sprak Koning Willem-Alexander onder andere met de bouwers van aannemersconsortium OpenIJ en bewoners uit de omgeving. Ook sprak de koning met bedienaars van de sluis en een vertegenwoordiging van het havenbedrijfsleven.
De openingshandeling was te volgen via een online stream op www.openingzeesluisijmuiden.nl. Terugkijken kan daar nog de komende tijd.
