Het kabinet wil het Binnenvaart Emissieprestatie Label verplicht stellen. Bovendien moet de Nederlandse vloot in 2030 qua CO2-uitstoot gemiddeld op het niveau van label B zitten. Dat staat in een brief die demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat op 23 augustus naar de Tweede Kamer stuurde.
De brief gaat over de voortgang van het Nederlands beleid voor duurzaam vervoer, met daarin ook een toelichting op aanvullende klimaatmaatregelen voor de mobiliteitssector. Heijnen stuurde de plannen, mede namens minister Mark Harbers, om de Tweede Kamer te informeren in aanloop naar het commissiedebat over duurzaam vervoer op 7 september.
Drie van de zestien maatregelen hebben betrekking op de binnenvaart. Een daarvan gaat over het emissielabel. Dat is in november 2021 geïntroduceerd. Het label heeft nog geen wettelijke basis en scheepseigenaren kunnen het vrijwillig aanvragen. Het label geeft de emissieprestatie van het schip weer voor broeikasgassen en milieuverontreinigende stoffen zoals stikstof.
Verplicht
De voorgenomen maatregel is bedoeld om een wettelijke basis te creëren voor het label en stapsgewijs van binnenvaartschepen een specifiek label te vereisen. Voor klimaatbelasting zijn er zijn vijf categorieën, van A (helemaal geen CO2-uitstoot) tot en met E (hoogste uitstoot). Voor luchtvervuiling zijn er cijfers: 0 (geen uitstoot van stikstof en fijnstof) tot en met 5 (slechter dan de CCR2-norm).
“Dit betekent dat in eerste instantie alle scheepseigenaren verplicht worden een label aan te vragen”, schrijft Heijnen. “In tweede instantie kan van de scheepseigenaren stapsgewijs worden verlangd dat zij in een betere labelcategorie terechtkomen.”
Specifieke kenmerken van de binnenvaart
Vóórdat het label verplicht wordt, laat het ministerie van I en W een zogeheten ‘impact assessment’ uitvoeren om de gevolgen voor de sector vast te stellen. Daarbij zal onder meer worden nagegaan aan welke scheepscategorie een bepaald label kan worden opgelegd en hoe de planning moet zijn met als doel uit te komen op een gemiddeld label B in 2030.
“Bij dit onderzoek wordt rekening gehouden met de specifieke kenmerken en eigenschappen van de binnenvaartvloot en relevante nationale en internationale regelgeving (NL, CCR, EU)”, belooft Heijnen. De resultaten van dat onderzoek worden eind dit jaar verwacht.
Een andere voorgenomen maatregel die de staatssecretaris meldt, is beprijzing van emissies via het EU-ETS2-stelsel. Dat zou ook voor de binnenvaart moeten gaan gelden.
“In de Europese ETS-richtlijn wordt een nieuw emissiehandelssysteem geïntroduceerd voor de gebouwde omgeving, het wegvervoer en de kleine industrie, het zogeheten ETS2.” Het kabinet had eerder dit jaar al aangekondigd dit systeem zo breed mogelijk te willen invoeren. Vanaf 2027 moeten bedrijven dan gaan betalen voor hun CO2-uitstoot.
Dat kan doordat er een optie bestaat in de richtlijn om nationaal alle fossiele brandstoffen eronder te laten vallen. Dit betekent dat ook de binnenvaart emissierechten voor brandstof dient af te dragen.
“De impact van de maatregel op de binnenvaartsector is onzeker en zal nog worden onderzocht”, aldus Heijnen. Om invulling te geven aan de brede toepassing van het ETS2 zal het kabinet na goedkeuring van de Europese Commissie het besluit over handel in emissierechten moeten wijzigen en aan het parlement voorleggen.
Subsidie voor waterstofaandrijving
Zoals al eerder bekend was, werkt het kabinet ook aan een subsidie voor toepassing van waterstof in binnenvaart. Het gaat om het opschalen van de op waterstof aangedreven binnenvaartschepen met modulaire pay-per-use-oplossingen. Het eerste waterstof aangedreven binnenvaartschip, de H2 Barge 1 van Future Proof Shipping, is afgelopen mei in de vaart gekomen.
Heijnen schrijft: “Deze systeemverandering houdt in dat binnenvaartschepen worden uitgerust met een elektrische aandrijflijn die wordt aangedreven door een brandstofcel. De voor de brandstofcel benodigde waterstof wordt opgeslagen in een container met gecomprimeerde waterstof onder druk. Via een ‘pay per use’-systeem kan varen op waterstof betaalbaar worden gemaakt voor binnenvaartschippers. Dit zal een systeemverandering teweegbrengen in de binnenvaart met als doel emissieloos varen.”
Maar het is nog te duur en de investering te groot. “Met dit project kan een belangrijke stap worden gezet in het bereiken van het omslagpunt waarmee een zelfstandige businesscase kan ontstaan waarna het aantal schepen verder kan groeien zonder subsidie. Studies van de Centrale Commissie voor de Rijnvaart wijzen uit dat deze techniek essentieel is in de energietransitie voor de binnenvaart, maar dat dit zonder publieke financiering niet van de grond komt.”
In 2024 wil het ministerie deze subsidieregeling voorbereiden zodat die in 2025 van start kan gaan.
