Nederland heeft een unieke positie in de wereldwijde energiemarkt door het significante gebruik van nafta als een blendcomponent in de benzine-exportstromen. De regio Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen (ARA), het knooppunt voor benzineblending, bevindt zich nu op een cruciaal keerpunt. De overheidsregulering en marktdynamiek veranderen het benzinelandschap, waardoor een strategische herwaardering van de rol van ARA binnen deze zich sector noodzakelijk is. Europa heeft een voortdurend overschot aan benzine en is zwaar afhankelijk van export om het aanbod in balans te brengen.
Componenten
Nafta dient als een reformer-grondstof voor de productie van benzine en kan ook rechtstreeks worden gemengd in benzine als een sub-octaancomponent. Andere componenten die worden gebruikt voor het mengen van benzine zijn reformaat, platformaat, alkylaat, methanol en MTBE. Deze worden voornamelijk per binnenvaarttanker vervoerd naar Amsterdam en Antwerpen voor het blenden van benzine.
Methanol en MTBE worden vaak toegevoegd aan benzine met een laag octaangehalte of aan nafta om het octaangehalte te verbeteren. Daarentegen is alkylaat een hoog-octaan, laagzwavelige blendstof met nul aromatische inhoud, waardoor het een gewenste component is in de productie van benzine.
Nigeria: Dangote-raffinaderij
Bij de complexiteit van de situatie komt de lancering van de Dangote-raffinaderij in Nigeria. Deze raffinaderij is ontworpen om significante hoeveelheden benzine te produceren, met als doel Nigeria en West-Afrika zelfvoorzienend te maken op het gebied van brandstof.
De Dangote-raffinaderij is in staat om benzine te produceren die voldoet aan Europese normen, maar zonder regulatorische veranderingen en daaropvolgende prijsverhogingen op de lokale markt is het mogelijk dat de in de raffinaderij geproduceerde benzine niet volledig wordt benut binnen Nigeria.
Om de opbrengsten te maximaliseren kan Dangote worden aangemoedigd om zijn producten te exporteren, zelfs terwijl er nog steeds hoogzwavelige benzine wordt geïmporteerd in het land. Dit zou potentieel concurrentie kunnen scheppen op enkele van de markten die momenteel worden bevoorraad door de ARA-regio. Dan ontstaan er uitdagingen voor benzineblenders in die havens.
De lancering van de gigantische Dangote-raffinaderij in Nigeria kan potentieel het einde betekenen van een langdurige benzinehandel van Europa naar Afrika. Volgens Reuters goed voor 17 miljard dollar per jaar.
De raffinaderij heeft de capaciteit om tot 650.000 vaten per dag (bpd) te raffineren en is ontworpen om tot 53 miljoen liter benzine per dag te produceren, gelijk aan ongeveer 300.000 bpd. Zodra hij zijn volledige capaciteit bereikt, zal Dangote de grootste raffinaderij van zowel Afrika als Europa zijn.
In 2023 kwam ongeveer een derde van de gemiddelde benzine-export uit Europa, met een totaal van 1,33 miljoen bpd, bestemd voor West-Afrika – een groter aandeel dan enig andere regio.
Mexico: Dos Bocas-raffinaderij
Na jaren van tegenslagen en een overschrijding van de kosten met 7 miljard dollar, heeft de CEO van Pemex aangekondigd dat de nieuwe Dos Bocas (Olmeca) raffinaderij, met een capaciteit van 340.000 vaten per dag naar verwachting eind maart de volledige productiecapaciteit zal bereiken.
Zodra de raffinaderij op zijn maximale capaciteit draait, zal die 170.000 bpd benzine en 120.000 bpd ultra-laagzwaveldiesel produceren. Deze extra productie wordt verwacht om de totale productie van benzine, diesel en vliegtuigbrandstof van Pemex met 60 procent te verhogen, waardoor het totaal op 1,05 miljoen bpd komt.
Verwacht word dat de Verenigde Staten door de komst van deze raffinaderij een nieuwe afzetmarkt moeten zoeken voor 300.000 bpd aan benzine, doordat deze niet meer nodig zal zijn in Mexico. Wat extra concurentie betekent voor de benzine-export vanuit ARA.
Koeweit: Al-Zour-raffinaderij
De Al-Zour-raffinaderij van Koeweit bereikte op 4 februari 2024 zijn volledige productiecapaciteit van 615.000 vaten per dag. Deze prestatie versterkt zijn positie als de grootste raffinaderij in het Midden-Oosten.
Met de komst van nieuwe raffinaderijen als Al-Zour staat de regio van de Perzische Golf klaar om een deel van het marktaandeel van Europa in West-Afrika te veroveren. Ook deze nieuwe raffinaderij betekent concurentie voor de ARAbenzine-export.
Een nieuwe marktstructuur?
De situatie wordt verder verergerd door de toegenomen benzine-exporten uit Rusland en het Midden-Oosten naar West-Afrika, terwijl ze prijskortingen en blending-mogelijkheden benutten. Dit, in combinatie met de opkomst van nieuwe blending-hubs in Tunesië en Estland, duidt op een potentiële beweging richting een meer gedecentraliseerde marktstructuur.
Met de komst van de Dos Bocas-raffinaderij zullen de Amerikaanse raffinaderijen een nieuwe afzetmarkt moeten vinden voor hun benzine- en dieselexporten, hetzelfde geldt voor de ARA-benzine-blending-terminals die ook nieuwe markten moeten vinden, wat extra concurrentie in de markt schept.
Impact op de binnenvaart
De raffinaderijen in het ARA-gebied zullen nafta’s en mogas-componenten blijven produceren, aangezien het een van de tussenproducten is die ontstaan bij de destillatie van ruwe olie. De vraag is echter: waar zullen ze naar vervoerd worden?
Zal er een nieuwe afzetmarkt voor de ARA-benzineblends zijn? Of is dit niet haalbaar en zullen de nafta’s en componenten rechtstreeks vanuit de raffinaderijen naar andere bestemmingen worden vervoerd met zeeschepen, waar het winstgevender is om ze te gebruiken?
Men kan zich afvragen of de grote volumes die nu naar Amsterdam en Antwerpen worden vervoerd per binnenvaartschip, zich in de nabije toekomst nog steeds aandienen. Aangezien Dangote, Dos Bocas en Al-Zour net hun productie zijn gestart, is het lastig om dit te voorspellen.
Keerpunt
De handhaving van voorschriften door de Nederlandse Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in 2022, gericht op het beperken van de export van laagwaardige benzine met een hoog gehalte aan zwavel en benzeen, heeft al een opvallende impact op de sector gehad. Als gevolg hiervan zijn de benzine-exporten van Amsterdam naar West-Afrika met een derde gedaald.
België heeft nieuwe kwaliteitscontroles goedgekeurd die vanaf nu de export van goedkope, laagwaardige brandstoffen vanuit zijn havens naar West-Afrika zullen beëindigen, bevestigde de regering op 23 mei. Deze maatregel kan de handelsstromen verleggen naar alternatieve leveringshubs.
Volgens de gegevens van S&P Global Commodities at Sea heeft West-Afrika in april ongeveer 137.000 bpd benzine geïmporteerd uit België, wat neerkomt op 33 procent van de invoer van hun primaire brandstof. Het aandeel in de West-Afrikaanse invoer was nog maar 18 procent in april 2023, de maand waarin Nederland zijn verbod oplegde.
Samenvattend: de benzine-terminals in de (ARA-)regio bevinden zich op een strategisch keerpunt. Het ingewikkelde samenspel van regulatorische veranderingen, marktfluctuaties en de opkomst van nieuwe concurrenten veranderen het landschap van de sector drastisch.
Sebastiaan Kosman,
mede-oprichter van Spotbarge.com
