Zeeuwse SGP blijft vervoer per schip promoten

Op een originele manier vroeg de SGP-fractie in de Zeeuwse Provinciale Staten donderdagavond 5 september aandacht voor de binnenvaart: met een symposium aan boord van een schip. Tijdens een vaartocht door de Vlissingse havens bespraken deskundigen de uitdagingen in de sector.

‘Zeeuwse zoektocht naar kansen goederenvervoer over water’, was de titel van het symposium. Er deden ruim veertig gemeenteraadsleden, wethouders en statenleden mee. Er is in Zeeland een schreeuwend tekort aan wacht- en ligplaatsen en er is sprake van fors achterstallig onderhoud aan de vaarwegen.

Voorzitter Ad Koppejan van Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN) luidde er de noodklok over. De bijna 65 jaar oude Zandkreeksluis bij Kats op Noord-Beveland is verzakt en er worden herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan de sluizen in Vlissingen – die daardoor 10 procent van de tijd gestremd zijn. Zodoende is het Kanaal door Walcheren op dit moment slecht bereikbaar, zei Koppejan.

Daardoor kon er vorige week bijvoorbeeld niet worden geladen en  gelost bij een zand- en grindhandel in Middelburg. “We moeten voorkomen dat een betrouwbare sector als de binnenvaart straks buiten haar schuld als onbetrouwbaar te boek staat”, waarschuwde de KBN-voorman.

Gemangeld

Maar dat zijn niet de enige problemen. De sprekers wezen erop dat veel binnenschippers – vooral eenmansbedrijven – worden gemangeld door machtige rederijen en bevrachtingskantoren, die tussen hen en de klant opereren. Albert Veenstra, hoogleraar Handel en Logistiek aan de Erasmus Universiteit, zei dat deze kapiteins-eigenaren, die dikwijls één schip bezitten waarop ze tevens wonen met hun gezin, soms zelfs “als oud vuil worden behandeld. Voor jou tien anderen.”

Deze afhankelijke positie heeft er volgens de hoog­leraar toe geleid dat deze groep te weinig wordt geprikkeld om zelf actief ondernemer te zijn, terwijl ze die vaardigheid wel zouden moeten bezitten, onder meer om te kunnen investeren in verduurzaming van hun schip. “Ze zijn vaak een beetje geïsoleerd geraakt van de echte marktdynamiek. In die situatie moet verandering komen”, benadrukte Veenstra.

Tijdens het symposium klonk een krachtig pleidooi om deze binnenschippers in staat te stellen langjarige contacten af te sluiten met verladers. Zo zouden scheepseigenaren namelijk worden gestimu­leerd om te investeren in de noodzakelijke verduurzaming. Dat zijn vaak mega-investeringen en om die terug te kunnen verdienen heb je wel de zekerheid
nodig van die contracten voor langere duur.

Speelbal

Op dit moment, vertelde KBN-voorzitter Koppejan, zijn die ‘éénpitters’ soms speelbal van machten buiten hun bereik. “Nauwelijks direct contact met de eigenaar van de lading, soms overgeleverd aan terminals die hen uren laten wachten door zeeschepen voorrang te geven.”

Veenstra wees op het grote belang van verduurzaming van de vloot, omdat deze volgens hem sterk achterblijft bij het snelle tempo waarin het goederenvervoer over de weg schoner wordt. Er is volgens hem onderzoek nodig naar het innovatievermogen van de sector om te komen tot een emissievrije binnenvaart. Hij noemde het gebrek aan innovatiekracht “een fundamenteel probleem”.

Koppejan vulde aan: “En dat is jammer, want we hebben het hier over een heel rijke sector in termen van variatie en mogelijkheden.” Veenstra: “Maar de sector heeft lang de hakken in het zand gezet. Het probleem is dan ook niet met één grote big bang op te lossen… Het moet stap voor stap gebeuren.”

Kansenkaart

Meer dan 50 procent van alle goederen die naar en van Zeeland worden vervoerd, gaat via de binnenvaart. De Zeeuwse gedepu­teerde voor Mobiliteit Harry van der Maas vertelde dat het provinciebestuur binnenkort met een actieplan komt voor de Zeeuwse binnenvaart. De SGP-politicus was blij met het symposium, dat hij typeerde als “een warm en krachtig pleidooi voor meer vervoer over water”.

Meer vervoer per binnenschip kan het wegvervoer op de dichtslibbende snelwegen ontlasten en de filedruk doen afnemen. “We moeten echt meer de kansenkaart gaan trekken en de mogelijkheden benutten”, zei Van der Maas. Hij riep ook de binnenvaartsector zelf op “zich krachtig te organiseren”.

Haarvaten

Volgens de provinciebestuurder is het haalbaar om binnenvaartschepen “tot in de haarvaten van Zeeland” goederen te laten aanvoeren. Van der Maas vond ook dat
samen met gemeenten moet worden bezien of het mogelijk is om in nieuwbouwprojecten de benodigde materialen zoveel mogelijk over water te laten aanvoeren. In Zeeland moet dat volgens hem nauwelijks een probleem te zijn. “We liggen ín het water”, zei hij.

Henk van Dalfsen, specialist omgevingsveiligheid bij de Veiligheidsregio Zeeland, vertelde dat de binnenvaart ook een rol kan spelen in het vervoer van gevaarlijke stoffen. Zoals ammoniak, dat in Zeeland nog vaak per trein wordt getransporteerd. Volgens Van Dalfsen is rekenkundig bewezen dat je dit materiaal vanuit veiligheidsoogpunt beter per dubbelwandige tanker kan vervoeren, omdat dan de kans op grote incidenten kleiner is dan bij vervoer via weg of spoor.

Grotere afstand

Een ander veiligheidsargument voor vervoer over water is volgens Van Dalfsen dat dit op grotere afstand tot (woon)kernen gebeurt dan wanneer je kiest voor de vrachtwagen of trein.

Namens North Sea Port vertelde Jean-Pierre Maas, adviseur gevaarlijke stoffen bij de havenbeheerder, dat in Zeeland en Gent binnenkort een proef van start gaat waarbij kades van terminals op momenten dat daar geen zeeschepen liggen, kunnen worden gebruikt als lig- of wachtplaats voor binnenvaartschepen. Het experiment begint 1 oktober.

Maas was ook de man die de deelnemers aan het varende symposium onderweg
vertelde wat er allemaal te zien was tijdens de ruim twee uur durende vaartocht door het havengebied van Vlissingen. Het symposium vond plaats aan boord van het passagiersschip mps Denick II van de Terneuzense rederij Denick.

Door Jan Dirk van Scheyen