Vreeswijk is een begrip in de scheepvaart. In 1373 was er al een sluis. Op de kop af 650 jaar dus al. Dat werd afgelopen weekend gevierd. Harde regen verstoorde het feestje even.
Het aantal sluizen in wat nu Nieuwegein heet, groeide in die 650 jaar. Eerst die Oude Sluis in het hart van de stad aan de Lek. De Vaartsche Rijn zorgde toentertijd dat de scheepvaart Utrecht en Amsterdam kon bereiken vanaf de Lek.
Vervolgens kwam er in 1561 een tweede kolk bij. In 1817 volgde de Rijkshulpschutsluis, nu bekend als de Spuisluis. In 1892 werd de Koninginnensluis geopend om de explosief groeiende aantallen schepen aan te kunnen. In 1938 was de Prinses Beatrixsluis aan de beurt, die in 2019 nog een derde, grotere kolk kreeg.
Vanaf 1800 groeide het dorp Vreeswijk explosief als scheepvaartknooppunt; het was populair om proviand in te slaan. In 1900 passeerde er 53.224 schepen met een gezamenlijk tonnage van 5.144.100. In 1910 was dat aantal al opgelopen tot 72.956 schepen. In 2018 waren het er – in inmiddels Nieuwegein – circa 55.000, nu met een gemiddeld tonnage van circa 3.000.
Vlootschouw
Ter gelegenheid van het 650-jarig bestaan van de Oude Sluis in Vreeswijk is van 28 juli tot 1 augustus een vlootschouw georganiseerd. Meer dan dertig historische schepen waren te bewonderen, naast de vaste liggers van de Museumhaven en Museumwerf Vreeswijk.
Een opvallende verschijning in de sluis was een luxe motor: de Buiten Verwachting, gebouwd in 1927 in Overschie met Hagenaarmaten en een koproer. Het schip is gebruikt met zelflosinstallatie voor zand en grind. In 1945 is het verlengd van 86 naar 116 ton. Vandaag de dag is de Buiten Verwachting een comfortabel woonschip, dat in de Museumhaven van Vreeswijk ligt.
Wat verderop lag de in 1908 als Excelsior gebouwde zeilklipper, die nu Lumey heet. Inmiddels heeft de gerestaureerde en weer zeilende klipper ook weer een oude hulpschroef in het gangboord, een zogeheten lamme arm.
Hemelsluizen
Tijdens de feestelijke invaart van schepen in de Oude Sluis viel het evenement even in het water toen ook de hemelsluizen werden opengezet. Zodra het later in de middag droog werd, waren er al snel weer honderden bezoekers te zien rond de sluis. Zij genoten van de oude schepen en shanthykoren.
Cisca de Ruyter, vrijwilliger bij de Museumwerf en medeorganisator van het evenement, was spreekstalmeester en vertelde het publiek over de historie van de schepen. “De verjaardag van een sluis vieren zonder oude schepen is geen feestje. Vandaar dat wij ons bij de Museumhaven en Museumwerf Vreeswijk voor dit evenement hard gemaakt hebben.”
Door Evert Bruinekool
