Wie voor het eerst met de auto van de ferry het Verenigd Koninkrijk binnenrolt zal extra goed opletten: links rijden betekent nadenken bij kruispunten, rotondes neem je met de klok mee. Even wennen, maar na verloop van tijd gaat het vanzelf.
Het wordt moeilijker in een rechts gestuurde auto; bijna alles is gespiegeld. Je zit rechts, de hendel voor het knipperlicht rechts van de stuurkolom, de pook links. De pedalen bevinden zich dan weer in dezelfde volgorde als we gewend zijn.
In een kwart van alle landen in de wereld rijdt men links. Door allerlei oorzaken is de keuze voor links of rechts al vroeg ontstaan. Van rechtshandige koetsiers tot ridders en samoerai die hun zwaard aan een bepaalde zijde droegen. Uit veelal praktische overwegingen is Europa rechts gaan rijden.
Uniformiteit in de auto-industrie heeft ertoe geleid dat we eenvoudig kunnen instappen en wegrijden. De primaire functies zijn op een logische plek te vinden, wettelijk bepaald of op voor de hand liggende plaatsen aangebracht; toegankelijk voor iedere bestuurder en de veiligheid verhogend.
In de binnenvaart ligt het anders. Hoewel wij ‘rechts varen’, houden we regelmatig de ‘verkeerde wal’ aan vanuit het stuurhuis: onze buitengewone werkplek, mét uitzicht. Soms modern als een bediencentrale, omgeven door schermen, camerabeelden en joysticks. Soms een houten rad en uitsluitend apparatuur die nodig is; duidelijke vanzelfsprekendheid. Een schipper kent zijn eigen schip, is gewend aan alle eigenaardigheden die het heeft.
Vaak wordt een schip gebouwd naar wens van de eigenaar, de indeling van de bedieningselementen in de stuurhut weerspiegelen zijn eigen ideeën. In het verleden zag je flinke verschillen in de lay-out aan boord: is de bediening van de hoofdmotor en boegschroef aan stuurboord geplaatst en de roerwerkunit aan bakboord, zoals bij de meeste schepen, of juist andersom? Moet de gashendel van de boegschroef omhoog of omlaag bewogen worden om gas te geven? Zet je datzelfde hendel naar bakboord, gaat het voorschip daar dan heen of gaat juist het schroefwater in die richting? Belangrijk om te weten als je voor het eerst aan boord stapt!
Lang was de U-vormige lessenaar op nieuwbouwschepen de norm, tegenwoordig is de stuurstoel beter toegankelijk door een meer losse opstelling. Seriebouw draagt bij aan eenheid in de configuratie. Er is rederijen veel aan gelegen eenheid in hun vloot te brengen.
In deze tijd, waar steeds meer flexibele inzet wordt gevraagd van (aflos)schippers, is het van belang dat op elk schip een bepaalde mate van logica aanwezig is.
En, last but not least: uniformiteit en design zijn ook prima verenigbaar.
Steven Stern
