"Kostprijsberekeningen worden nog wel gedaan maar de uitkomst daarvan staat ver weg van de tarieven die op de markt betaald worden. Meestal kijkt men voor het tarief naar de ‘Dow Jones’ van de binnenvaart: het tarief op Krotzenburg. Gaat dat omhoog, dan gaan ook de tarieven op andere locaties mee.“
Dat constateert Anton Van Megen, de oprichter van de European United Barge Owners, na een persoonlijk uitgevoerde telefonische enquête onder scheepseigenaren die actief zijn in de kolentransporten naar Duitsland en op de Moesel. De coöperatie EUBO werd 17 december 2009 opgericht naar aanleiding van de financiële problemen die drogeladingschippers hebben door de crisis. De coöperatie behartigt de economische belangen van haar leden en streeft de verbetering van de economische positie van de binnenvaartondernemer na.
Kolenpendels
Om een eerste impressie te krijgen van de problemen in de binnenvaart besloot Van Megen tot de enquête. Als pilot koos hij voor onderzoek naar de tarieven van de kolenpendels naar Duitsland en Frankrijk. In totaal ondervroeg hij 232 binnenvaartondernemers die actief zijn in deze transporten. Zij bezitten in totaal 247 – voornamelijk grote – schepen en koppelverbanden. Bij elkaar hebben ze een tonnage van 928,243 ton. Van deze schepen vaart 14 procent in de huur; de rest volgt de markt.
Van Megen vroeg onder andere naar de tarieven die nu betaald worden, welke tarieven op korte en langere termijn gewenst zijn en of men bereid is het schip stil te leggen om een acceptabel tarief te bereiken.
De gemiddelde tarieven die ten tijde van de enqête betaald werden:
Krotzenburg
Karlsruhe
Mannheim
Dillingen
Duisburg
Julia
€ 3,00
€ 3,50
€ 3,25
€ 4,25
€ 1,25
€ 2,40
“Er was welgeteld één iemand die tevreden was met deze tarieven”, aldus Van Megen. Die binnenvaartondernemer bezit echter een goed contract voor retourwerk.
De gemiddelde tarieven die men op korte termijn wenst te realiseren (dus geen kostprijstarieven), liggen aanzienlijk hoger:
Krotzenburg
Karlsruhe
Mannheim
Dillingen
Duisburg
Julia
€ 5,10
€ 5,50
€ 5,00
€ 5,80
€ 2,60
€ 3,25
Acceptabel tarief
“De schepen die in de huur zitten, hebben de langjarige contracten bijna allemaal moeten openbreken en hun tarief moeten verlagen omdat de vrijemarkttarieven fors gedaald zijn. Waarbij je je vraagtekens kunt zetten wat de waarde van een contract is.”
Van de 232 binnenvaartondernemers gaven 223 aan wel stil te willen gaan liggen om een acceptabel tarief te bereiken. Velen hebben dit ook al gedaan, op individuele basis. “Deze acties leiden bijna nooit tot het gewenste effect. Het tarief dat nu betaald wordt, dekt voor de 227 ondernemers niet de kosten die de reis met zich mee brengt. Zelfs de variabele kosten worden in de meeste gevallen niet opgebracht. Bijna alle ondernemers gaven aan binnenkort te stoppen met deze tarieven en stil te willen gaan liggen om te wachten tot er een acceptabel tarief betaald wordt. Voor acties als stakingen, vaarwegblokkades, et cetera is geen draagvlak onder deze ondernemers.”
Zwakke positie
“De tarieven zijn op bijna alle trajecten gehalveerd. Waarom moeten de tarieven omlaag als er minder aanbod is? Het geeft de zwakke positie weer van de binnenvaartondernemer op de markt. Zijn kosten blijven doorlopen en terwijl er minder aanbod komt gaan de tarieven omlaag in plaats van omhoog, wat vanuit de positie van de binnenvaartondernemer gewenst is. Het machtsevenwicht op de binnenvaartmarkt is zoek. Als er niet snel iets gebeurt, dreigt ruim 25 procent van de binnenvaart op korte termijn failliet te gaan.“
"Binnenvaart liep in 2009 1 à 2 miljard euro mis"
“Naar Krotzenburg word ruim 1,5 miljoen ton lading per jaar vervoerd”, becijfert Van Megen. “De gemiddelde prijs in 2008 was € 7,30; in 2009 € 3,45. Dat is 1,5 miljoen keer € 3,85 = € 5.775.000,- verdiend voor de verladers .”
“Als we de tendens van Krotzenburg doortrekken naar de hele binnenvaart, kunnen we stellen dat het transport over de binnenwateren in 2009 tussen de 1 en 2 miljard goedkoper is geweest dan in 2008. Daarvan hebben wij van de EUBO niet kunnen constateren dat deze korting ten goede kwam aan de consumenten. Per binnenvaartonderneming gaat het om honderdduizenden euro’s die tekort worden gekomen op de exploitatie.”
“Er zal iets moeten worden ondernomen om de tarieven naar een acceptabel niveau te brengen. Het mag duidelijk zijn dat dat geen gemakkelijke opgave wordt. De verladers zullen ongetwijfeld die 1 à 2 miljard niet spontaan teruggeven aan de binnenvaartondernemers.”
“Ga dan stilliggen”
De EUBO roept de binnenvaartondernemers op om in de onderhandelingen vooral de kracht van hun positie als binnenvaartondernemer mee te nemen. De binnenvaartvloot vervoert op jaarbasis tussen de 400 en 500 miljoen ton lading, aldus Van Megen. “Die lading kan niet in de trein en niet in de vrachtauto. Men heeft het schip nodig voor het transport en wil dat transport ook graag per binnenvaart, vanwege de milieuvriendelijkheid, de goede service en beschikbaarheid.”
“Dan moet men ook een minimaal kostendekkend tarief betalen. Vraag dit en als het niet betaald wordt, vaar dan niet. Alleen voor variabele kosten varen – vaak niet eens slijtage meegerekend – heeft geen zin. Ga dan stilliggen! Dan komt er druk op de markt en zullen de tarieven volgens het vrijemarktprincipe omhoog gaan.”
