De huidige waterstand op de Rijn is in deze tijd van het jaar de laagste in dertig jaar. De droogteperiode is nog niet ten einde. In Nederland wordt al gesproken van de droogste lente sinds in 1906 werd begonnen met het landelijk bijhouden van de neerslag. De Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) kwam op 27 mei bij de plenaire voorjaarszitting tot de conclusie dat op de Rijn sprake is van een zorgwekkende situatie.
De scheepvaart op de Rijn profiteert momenteel van de lage waterstand in de zin dat er voor iedereen lading genoeg is. Nieuwe, diepstekende schepen nemen naar verhouding weinig mee. In de tankvaart is dankzij de waterstand ‘de hele vloot aan het varen’.
Volgens de CCR heeft het laagwater “intussen een historisch record bereikt”. “Als er geen neerslag komt, zou dit tot ernstige gevolgen voor de scheepvaart kunnen leiden, die ook in de logistieke ketens merkbaar zouden kunnen worden.” Hoewel de Pegel in Kaub vrijdag met 30 centimeter steeg naar 125 centimeter, wordt niet direct een structureel hogere waterstand op de Rijn verwacht. Maandag daalde die al weer.
Rivierbedding
De CCR – bijeen in het Egmontpaleis in Brussel, wegens het Belgische voorzitterschap van de CCR – wil toe naar een structurele aanpak van de Rijn. “De beste manier om de gevolgen van dergelijke wisselvalligheden te beperken, moet gezocht worden in een verbetering van de bevaarbaarheid van de Rijn. In dit verband zijn sedimentaanvulling en de stabilisering van de rivierbedding de in het oog springende maatregelen. Deze bevorderen niet alleen de bevaarbaarheid, maar komen ook de ecologie van het Rijnbekken ten goede: zo wordt immers vermeden dat de rivierbedding lager komt te liggen waardoor ook het grondwaterpeil verder zou zakken.”
Win/win
De CCR wil komen tot dergelijke win/win-situaties, waardoor zowel de ecologie als de scheepvaart wel varen bij een verbeterde Rijn. “Op de Nederlandse Rijn is men bezig met een algemene renovatie van de waterkeringen en sluizen."
“De verlaging van de huidige kribben in de Waal biedt meer bescherming bij hoogwater, omdat een hoogwaterpiek hierdoor met 6 tot 12 cm kan worden verlaagd.” Waar mogelijk wordt gestreefd naar win/win-situaties, die ook het milieu ten goede komen.
Al op 14 april waarschuwde Rijkswaterstaat voor de gevolgen van een droge lente en lange zomer. Daarbij werd vooral gewezen op de lage wateraanvoer door de Rijn, omdat er de afgelopen winter weinig sneeuw is gevallen in de Alpen.
Stabiliteit
De CCR constateert dat de Rijnvaart dit jaar ook al werd getroffen door de hoogwaterstremming en door de gevolgen van het ongeval met de Waldhof. Het ongeval zal waarschijnlijk consequenties hebben voor de opleidingen in de binnenvaart. Na overleg met het bedrijfsleven neemt de CCR “op de eerste plaats het aspect van de scheepsstabiliteit in de dagelijkse praktijk en bij de opleiding van de bemanning onder de loep”.
Als het resultaat van het onderzoek naar de oorzaak en het verloop van het ongeval bekend is, zal de CCR “de nodige consequenties voor haar regelgeving systematisch onderzoeken en omzetten, zodat de betrouwbaarheid en veiligheid van de Rijn- en binnenvaart verder kan worden verbeterd”.
In Nederland
De droogte heeft in Nederland nog geen grote consequenties voor de scheepvaart. Wel zijn er op verschillende plaatsen andere schutregimes ingesteld om zoet water te sparen. In de Maas bijvoorbeeld dreigt het waterpeil te laag te komen en wordt een verbod op waterinname uit de Maas overwogen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu en Rijkswaterstaat houden de scheepvaartbelangen in de gaten. Daarvoor is het Management Team Watertekorten opgeroepen, dat nu regelmatig bijeen komt. Het team kwam voor het eerst weer bij elkaar sinds 2003.
