Eén op de veertien gecontroleerde tankers werd afgelopen najaar tijdens een verkennende inspectie betrapt op varend ontgassen. Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), die de controle samen met Rijkswaterstaat en omgevingsdiensten uitvoerde, stelt daarom dat binnenvaartschepen nog regelmatig de wet overtreden. Dit jaar staan nog drie inspecties gepland.
Bij de eerste pilot waren vijf van de zeventig passerende schepen in overtreding, meldt minister Cora van Nieuwenhuizen in een brief aan de Tweede Kamer. Nog één ander schip bracht toen mogelijk ook schadelijke stoffen in de lucht; het onderzoek daarnaar loopt nog.
Snuffelpalen en drones
De proef was vooral bedoeld om te achterhalen of en hoe het beste gehandhaafd kan worden. Er is een landelijk verbod op varend ontgassen op komst. Nu bepaalt het ADN al dat in drukbevolkte gebieden en bij bruggen en sluizen niet ontgast mag worden. De ILT kan niet handhaven op provinciale ontgassingsverboden. Dat is de verantwoordelijkheid van de provincies zelf.
Het netwerk van snuffelpalen (e-noses) van de omgevingsdiensten, drones van de ILT en Rijkswaterstaat (RWS) én meldingen van burgers registreren of een schip mogelijk varend aan het ontgassen is. Dat kan dan aanleiding zijn om een schip te inspecteren. De snuffelpalen bestaan uit vaste sensoren die informatie leveren over emissies, locatiebepaling en vaarroutes. Dat maakt handhaving mogelijk. Drones blijken nuttig voor snelle verkenningen van varende en stilliggende schepen en ze zijn flexibel inzetbaar.
Inspecties aan boord
AIs er een vermoeden is van varend ontgassen, vaart een patrouillevaartuig van Rijkswaterstaat met een ILT-inspecteur langszij voor nader onderzoek. Als dit niet mogelijk is, dan bezoekt een ILT-inspecteur het schip op een nabijgelegen wallocatie.
Aan boord stelt de ILT-inspecteur een nader onderzoek in. Als de inspecteur vaststelt dat een gevaarlijke stof wordt ontgast in de nabijheid van sluizen, havens, bruggen of in dichtbevolkte gebieden, dan volgt een proces-verbaal. Vaak gaat het om olieproducten als nafta, MTBE of benzeen.
Verkennende inspectie
In oktober 2019 coördineerde de ILT vier inspectiedagen voor varend ontgassen. Dat gebeurde samen met Rijkswaterstaat, de omgevingsdienst DCMR Milieudienst Rijnmond en de uitvoeringsdienst Noord-Holland Noord.
De inspecties vonden plaats langs het Amsterdam-Rijnkanaal (vaargebied vanaf Diemen), de Lek (vaargebied nabij Lekkerkerk), langs de Rijn-Scheldeverbinding (nabij Tholen) en de Rijn (vaargebieden nabij Lent, Spijk en IJzendoorn).
De verkennende inspecties laten zien dat varend ontgassen regelmatig voorkomt. De verkennende inspecties zijn volgens ILT een goede leerschool voor het uitvoeren van complexe acties met meerdere diensten, middelen en informatiestromen. Wanneer informatie uit meerdere bronnen goed worden uitgewisseld, is handhaven mogelijk.
Onder regie van de ILT vinden ook in april, juni en november soortgelijke ‘risicogebaseerde handhavingsacties’ plaats. Varend ontgassen is naar verwachting volledig verboden in 2024. Vanaf dan wordt handhaven eenvoudiger.
