Binnenvaart dreigt veel containers aan wegvervoer te verliezen

Als de containerbinnenvaart wacht met investeren in duurzame aandrijvingen en de vertragingen bij de zeehaventerminals niet oplossen, dan kan het wegvervoer een flink deel van de markt overnemen. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van de Topsector Logistiek naar de gevolgen van een omgekeerde modal shift. Zonder al te veel problemen kan de truck tot 70 procent van de containers afpakken van het schip.

In het vervoer van containers van en naar de Rotterdamse haven neemt de binnenvaart een belangrijke positie in; ongeveer een derde gaat over water. Naar verwachting blijft de containeroverslag in de Rotterdamse haven de komende decennia groeien. De Nederlandse waterwegen bieden ruim voldoende mogelijkheden voor het vervoer van nog veel meer containers.

Tegenover deze kans staan ook twee bedreigingen, signaleren de onderzoekers: De wachttijden bij de zeeterminals en de uitstoot van onder andere CO2. Tijdens en na het jaarcongres van de Topsector Logistiek van 2018 bleek dat sommige inland terminals serieus rekening houden met een scenario dat het wegvervoer aantrekkelijker wordt doordat trucks minder last hebben van de vertragingen in de zeehavens dan schepen en ze een milieuvoorsprong krijgen op. Daardoor zou containervervoer terug naar de weg kunnen gaan. Dat is een ongewenste ‘reverse modal shift’.

Wegvervoer wordt schoner en goedkoper

De redenatie is dat innovatie in het wegvervoer wereldwijd wordt aangejaagd en daardoor sneller plaatsvindt dan in de binnenvaart. Dat leidt onder meer tot reductie van CO2- en andere uitstoot, maar ook tot verlaging van personeelskosten door semi-automatisch rijden, platooning en extra lange vrachtwagens met meer capaciteit. Als wegvervoer veel sneller groener wordt dan de binnenvaart en het prijsverschil afneemt, dan kiezen verladers naar verwachting weer voor de truck. De extra containers zullen dan vooral ’s nachts over de weg gaan.

Maar een andere theorie is dat extra vrachtverkeer zoveel congestie op de weg veroorzaakt dat die als een ‘natuurlijke rem’ verlies van lading door de binnenvaart aan de weg voorkomt. Een toename van het (zware) verkeer over de weg zou ook tot forse extra onderhoudskosten leiden van wegen en bruggen.

70 procent van de containers kan van water naar de weg

Voor de Topsector Logistiek waren deze geluiden genoeg reden om onderzoek te laten doen naar de eventuele gevolgen. Wat betekent het als een groot deel van de containers inderdaad van het water naar de weg verschuift? Bijvoorbeeld voor beheer en onderhoud, files en verkeersveiligheid?

Het onderzoek is uitgevoerd door Panteia, TNO en Traimco. Zij komen tot de conclusie dat het wegvervoer zonder al te veel problemen maar liefst 70 procent van de huidige containerstromen van de binnenvaart kan overnemen. De congestie zou slechts op enkele plekken toenemen. “Voor het wegennet als geheel zorgt het nauwelijks voor extra problemen, omdat na het eerste deel van de A15 de verkeersstromen snel splitsen. Lokaal ontstaat wel meer (kans op) filevorming tijdens de spits. Dit is vooral het geval tussen de Maasvlakte en de Ring Rotterdam.” De ‘natuurlijke rem’ op een mogelijke verschuiving verwachten de onderzoekers niet.

De toename van het vrachtverkeer zorgt volgens het onderzoek ook slechts voor een relatief beperkte toename van het wegonderhoud en een gering effect op de verkeersveiligheid.

Concurrentiepositie

Het onderzoek geeft aan dat de containerbinnenvaart snel serieus werk moet maken van uitstootreductie om haar concurrentiepositie te versterken. Daarnaast moet in de zeehavens worden gezorgd voor beter geplande en snellere afhandeling van binnenschepen op de terminals. Want: “Wanneer deze ontwikkeling aanhoudt of verder doorzet, zal de binnenvaart als modaliteit minder aantrekkelijk worden.”