De ILT heeft een ‘handelingsinstructie’ opgesteld voor incidenten met fosfinegas op binnenvaartschepen. Bedrijven en overheidsinstanties moeten in zo’n geval direct de hulpdiensten waarschuwen en vervolgens ook de Inspectie Leefomgeving en Transport. Die bepaalt als toezichthouder op het vervoer van gevaarlijke stoffen vervolgens of het schip verder mag varen.
De ILT verwijst naar de levensbedreigende incidenten in 2019, 2021 en 2023 bij het vervoer van los gestorte droge bulklading in binnenvaartschepen. Het schippersechtpaar van ms Fox overleefde dat ternauwernood. Die ladingen waren eerder gegast met fosfine om ongedierte te bestrijden.
Veel hulpdiensten
“Bij deze incidenten waren veel instanties betrokken waaronder hulpdiensten, Rijkswaterstaat, de Veiligheidsregio, de Inspectie Leefomgeving en Transport, Arbeidsinspectie en verschillende lokale overheden”, licht de ILT de handelingsinstructie toe. “Verantwoordelijkheden en wet- en regelgeving waren tijdens deze incidenten niet voor iedereen duidelijk. Hierdoor duurde de afwikkeling lang. Dat veroorzaakte maatschappelijke onrust.”
De maatregel van de ILT voorkomt niet dat zich weer (bijna-)ongelukken kunnen voordoen met het giftige gas. De handelingsinstructie is bedoeld om de afhandeling van dit soort incidenten in de toekomst te verbeteren. De instructie bestaat uit diverse stappen en moet onder andere worden gebruikt door de meldkamers van hulpdiensten om de afhandeling van dit soort incidenten te uniformeren.
Tabletten
Fosfine wordt in het internationale transport gebruikt om granen en andere voedingsmiddelen tegen ongedierte te beschermen. Fosfine wordt in losse tabletten of met meerdere tabletten in een sleeve (soort kous) toegevoegd aan de lading. Bij het laden en lossen, van bijvoorbeeld een zeeschip of trein naar een binnenschip, verdwijnen de losse tabletten tussen de lading en zijn ze moeilijk te traceren.
Als tabletten in de lading achterblijven, kan er tijdens het opvolgende transport fosfinegas ontstaan door een veranderende luchtvochtigheid. Dit is gevaarlijk, op de eerste plaats voor de bemanning en laad-/lospersoneel. In gasvorm is fosfine kleurloos, geurloos en brandbaar. Het kan in lage concentraties al dodelijk zijn bij inademing.
Stappenplan
Op de website van ILT staat een stappenplan voor als een schipper (of iemand anders) een gassingsincident in los gestorte bulklading doorgeeft bij de meldkamer van de hulpdiensten. De verdere stappen zijn dan:
- De meldkamer van de hulpdiensten geeft de melding door aan de ILT via telefoonnummer 088 489 00 00.
- Als is vastgesteld dat er gas vrijkomt, legt de ILT een vervoersverbod op aan de schipper of binnenvaartonderneming.
- De voorbereidingen voor ventileren of lossen van de lading beginnen. Hiervoor stelt de schipper of binnenvaartonderneming een gassingsleider aan. De ILT gaat in gesprek met deze gassingsleider en de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). De gassingsleider zoekt in overleg met belanghebbenden een geschikte locatie voor het ventileren of lossen en zorgt voor:
- een risico-evaluatie en -evaluatie (RI&E) en een plan van aanpak volgens artikel 5 van de Arbeidsomstandighedenwet.
- schriftelijke toestemming voor gebruik van de locatie van de burgemeester van de gemeente of het havenbedrijf.
- De ILT kan het vervoersverbod tijdelijk opheffen als dat nodig is om bij de geschikte locatie te komen.De gassingsleider regelt het ventileren of lossen op de locatie.
- Na het ventileren of lossen geeft de gassingsleider een gasvrijverklaring af. De ILT en de NLA bepalen hiermee of verder vervoer van de lading veilig is. Daarna heft de ILT het vervoersverbod op.
