Door Jan Dirk van Scheyen
Ze zijn er klaar voor. De ruim 25 agenten van de pas opgerichte Zeehavenpolitie Zeeland-West-Brabant binden de strijd aan met criminaliteit in de zeehavens van Vlissingen, Borsele, Terneuzen en Moerdijk. Leidinggevende Jan Hoekman legt uit dat het team een welkome aanvulling is op het werk van de ‘gewone’ agenten in de regio.
Dit jaar is in de haven van Vlissingen al meer cocaïne onderschept dan in heel 2022. De nieuwe zeehavenpolitie van de politie-eenheid Zeeland-West-Brabant die begin juli van start ging, gaat zich met hart en ziel inzetten om de problematiek van de drugssmokkel aan te pakken. Jan Hoekman is operationeel specialist en heeft samen met teamchef Eric Nagelkerke de leiding over het nieuwe team.
“Drugssmokkel is een groeiend probleem”, legt Hoekman uit. “Maar ons team houdt zich ook bezig met de aanpak van zaken als witwassen, milieudelicten en diefstal. Ook hebben we oog voor migratiecriminaliteit, waaronder mensensmokkel en arbeidsuitbuiting.”
Drie teams
“De zeehavenpolitie bestaat eigenlijk uit een drietal teams: een multidisciplinair intelligence team dat zich bezighoudt met het verzamelen en uitpluizen van informatie, de rechercheurs die zich richten op opsporing en aanhouding van verdachten, en de wijkagenten, een groep van twaalf mensen die in de havengebieden surveilleren en controleren. Die wijkagenten waren al langer actief in de haven, maar zij hebben nu versterking gekregen. Zij zijn nog altijd onze ogen en oren in de uitgestrekte havengebieden.”
Om de toenemende drugssmokkel aan te kunnen pakken probeert de zeehavenpolitie smokkelnetwerken te verstoren, zegt Hoekman, “en dat doen we door niet alleen naar verdachte personen en malafide bedrijven te kijken, die bijvoorbeeld als dekmantel fungeren voor drugssmokkel of anderszins de regels aan de laars lappen. We kijken vooral óók naar bonafide bedrijven. Die geven we adviezen over bijvoorbeeld de beveiliging van hun terrein. Als ze hun security verbeteren, worden ze niet alleen veiliger maar ook weerbaarder tegen de dreiging van criminaliteit. Denk aan meer hekken, betere camera’s en betrouwbare toegangscontrole.”
Bottlenecks
Drugscriminaliteit is een internationaal probleem, zegt Jan Hoekman. “De cocaïne die in Nederlandse zeehavens wordt onderschept, komt uit Zuid-Amerika en gaat dus van het ene continent naar het andere.”
“Maar de drugs zitten in ladingen en containers tussen internationale zeevracht en die kan alleen in zeehavens worden aangeland. Wij noemen die zeehavens de bottlenecks, de flessenhalzen, en wij proberen die bottlenecks zoveel mogelijk dicht te knijpen zodat de havens minder interessant worden als werkgebied voor criminelen.”
Wie zich inlaat met drugssmokkel – bijvoorbeeld door als uithaler drugs uit zeecontainers te halen en zo te helpen het spul verder het land in te smokkelen – komt hoe dan ook in de problemen, waarschuwt de operationeel specialist.
“Ze vinden je”
“Een medewerker van een bedrijf in de haven die een keertje een klus doet voor de criminelen en daar 50.000 euro voor krijgt, komt in de problemen als de criminelen bij hem terugkomen voor een nieuwe opdracht en hij deze weigert. En dat gebeurt, het is vrijwel onmogelijk om je eenmalig met deze criminaliteit in te laten. Ze weten je te vinden. Ze dreigen om je baas te vertellen wat je hebt gedaan, ze tonen een foto van je vrouw of kind, of ze duiken ineens achter jou op als je in de rij staat bij de supermarkt en tikken je veelzeggend op de schouder. Wie zich laat verleiden tot het leveren van hand- en spandiensten aan criminelen vanwege het snelle geld, betaalt daar dus een hoge prijs voor.”
Jan Hoekman heeft zin in zijn nieuwe job. “Het werk van de zeehavenpolitie is betekenisvol. Maar we kunnen dit zeker niet alleen. Daarom werken we heel nauw samen met onze collega’s van de douane en de Koninklijke Marechaussee (KMar), zo kunnen we echt een vuist maken.”
Mainports
De start van de Zeehavenpolitie Zeeland-West-Brabant is een uitvloeisel van het Mainportprogramma van het Rijk. Het Rijk wilde in alle Nederlandse mainports de politiesterkte opschalen: de haven van Amsterdam, Schiphol, de Bloemenveiling, de haven van Rotterdam en de gezamenlijke North Sea Port (Vlissingen, Borsele, Terneuzen) en Port of Moerdijk.
Dit jaar zijn in de Zeeuwse havens al meer dan dertig uithalers betrapt en aangehouden. Worden deze uithalers met getrokken wapens aangehouden? Hoekman: “Voor een politieman is in eerste instantie zijn mond zijn belangrijkste wapen. En tussen je mond en het daadwerkelijk trekken van een vuurwapen zit nog een hele range aan middelen waar je ook op kunt terugvallen. Natuurlijk nemen we als politiemaatregelen om veiligheidsrisico’s zoveel mogelijk te beperken. Er wordt bijvoorbeeld vaak gebruik gemaakt van een politiehond.”
Vraag naar drugs
Is drugscriminaliteit uit te roeien? “Dat zal moeilijk, zo niet onmogelijk zijn”, zegt Hoekman. “Zo lang er vraag naar drugs is, zal het aanbod blijven bestaan en zullen de drugs altijd hun weg vinden naar Europa. Of de aanvoer van drugs in Vlissingen echt aan het toenemen is, valt moeilijk te zeggen. Als je als Douane, KMar en politie erg gefocust bent op de haven, zul je ook meer resultaat boeken en dus ook meer drugs vinden dan wanneer je die extra focus niet had.”
De bestuurlijke kick-off van de nieuwe zeehavenpolitie werd 4 juli gegeven in aanwezigheid van Gerben Dijksterhuis. De burgemeester van Borsele is voorzitter van de havendriehoek Zeeland-West-Brabant. Dijksterhuis was “blij dat we vandaag weer een extra stap zetten in onze strijd om de zeehavens minder aantrekkelijk te maken voor criminelen”. Hij vervolgde: “Met meer mensen kun je immers een groter verschil maken. Juist onze regio verdient meer capaciteit. Het is zo’n uitgestrekt gebied, met zoveel verschillende bedrijven. De zeehavens zijn belangrijke economische motoren waar ruim 600 bedrijven zich hebben gevestigd en waar bijna 55.000 mensen hun boterham verdienen. Dan zijn alle extra ogen en oren welkom.”
Koning komt kijken
Koning Willem-Alexander is woensdag 30 augustus samen met demissionair staatssecretaris Aukje de Vries (Toeslagen en Douane) te gast bij de Douane in Vlissingen. Ze krijgen uitleg over de aanpak van de smokkel van verdovende middelen. De Douane onderschept in de haven steeds meer drugs. Douaniers tonen de gasten hoe containers en pallets gecontroleerd worden met een mobiele röntgenscan. Daarnaast maken de koning en de staatssecretaris kennis met een nieuwe manier om geursporen uit containers te halen, waardoor drugshonden meer containers kunnen controleren. Het tweetal gaat met ondernemers uit het havengebied in gesprek over hun samenwerking met de Douane en de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Ze praten ook met douaniers over integriteit en weerbaarheid tegen ongewenste beïnvloeding door (drugs)criminelen.
