Eind vorig jaar presenteerden Damen Shipyards, luikenbouwer Blommaert Aluminium en zonne-energiespecialist Wattlab hun eerste luiken met zonnepanelen voor binnenschepen. Onlangs ging een tweede proefopstelling het water op. Na de zomer verwachten de partijen klaar te zijn voor de markt. Met Solarluiken wil het consortium de transitie naar een duurzame binnenvaart versnellen.
“We hebben afgelopen week al piekvermogens van 6.000 Watt gemeten,” vertelt Kasper Keizer, ingenieur bij Wattlab, enthousiast. “Maar de kracht van de zon is natuurlijk niet altijd op z’n sterkst en er zit ook wel eens een wolkje voor de zon.”
Per luik 2.900 kilowattuur per jaar
Een betere indicatie is daarom dat per luik rond de 2.900 kilowattuur per jaar aan zonne-energie opgewekt kan worden. Dat is genoeg om een gemiddeld Nederlands huishouden een jaar lang van stroom te voorzien.
Initiatiefnemer Wattlab heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot expert in het maken van maatwerk zonne-energiesystemen en deed onder andere projecten voor Airbus & Picnic. Vanuit Rotterdam ontwikkelt Wattlab zonnepaneelsystemen voor toepassingen in onder andere binnenvaart, pleziervaart en stedelijke mobiliteit.
Blommaert is marktleider op het gebied van aluminium scheepsluiken. Met veertig jaar ervaring heeft het bedrijf kennis van de markt en klanten over de hele wereld. Scheepsbouwconcern Damen Shipyards is een bekende speler in de maritieme techniek en adviseert de partijen bij deze innovatie.
Minder brandstof
Op een binnenvaartschip betekent de komst van zonne-energie een directe besparing op het brandstofverbruik en onderhoudskosten van de dieselgenerator. Bij voldoende luiken kan de generator op zonnige dagen helemaal uit, vertelt Keizer, en met voldoende accucapaciteit kunnen schipper en bemanning meerdere dagen en nachten zonder de generator.
Een schip van 110 meter volledig uitgerust met 22 zonneluiken kan zo tot wel 30.000 liter brandstof per jaar besparen, heeft Keizer berekend. “Omdat de exacte systemen en aantal zonnepanelen per schip verschillen, verschillen ook de opbrengst en de besparing per schip.”
De terugverdientijd van de luiken ligt tussen de vijf en acht jaar afhankelijk van het verbruik, het vaargebied en het aantal luiken. Na deze periode produceren de zonnepanelen daadwerkelijk kosteloos energie, aldus Keizer: “Vanaf dat moment zijn de luiken niet alleen goed voor het milieu, maar ook erg goed voor de portemonnee!”
Stapelbare luiken
Eind 2020 startte het consortium een eerste test met luiken met zonnepanelen op het ms Oleander. Na een half jaar analyseren en evalueren is het nu tijd voor een nieuw ontwerp geschikt voor stapelbare luiken. Met deze test worden de theoretische modellen in de praktijk getoetst. Dit is de volgende stap naar het op de markt brengen van dit product.
Voor deze levering is samengewerkt met Asto Shipyard. De werf in Raamsdonksveer leverde deze maand ms Kenyro op, waarop de Solarluiken zijn geïnstalleerd. Werkina Scheepselektro was verantwoordelijk voor het elektrisch systeem.
“Vooralsnog zijn we niet tegen onoplosbare problemen aangelopen”, aldus Jeroen Ooijen van Blommaert. “We verwachten dan ook dat de eerste Solarluiken deze herfst leverbaar zijn. Vanaf dat moment is het kijken in welk tempo we alle geïnteresseerden kunnen bedienen, want de aanmeldingen van geïnteresseerde schippers en rederijen stromen binnen.”
Geen walstroom nodig
Het Klimaatakkoord vraagt om een verduurzaming van de transportsector. Ook in de binnenvaart is nog winst te behalen als het gaat om de uitstoot van schadelijke stoffen als CO2, stikstof en fijnstof. Dankzij de Solarluiken kunnen schepen direct duurzamer varen en hun uitstoot aan schadelijke stoffen reduceren.
Met de komst van de Solarluiken hebben schippers ook meer vrijheid in het kiezen van ligplaatsen, stelt Ooijen. De zonne-energie maakt hen minder afhankelijk van hun dieselgenerator, die vaak verboden is in binnensteden, en van de beschikbaarheid van walstroom. “Ligplaatsen met walstroom zijn er maar beperkt, en bovendien is de stroom relatief duur voor schippers.”
Lichter en dunner
“De zonnepanelen die we gebruiken zijn veel lichter en dunner dan de zonnepanelen die op huizen liggen,” vertelt Keizer. “Minder dan 2 kilo per vierkante meter en 1,5 millimeter dik, en toch robuust. Hierdoor hebben we de luiken uitwisselbaar met de bestaande generatie scheepsluiken kunnen maken.”
De Solarluiken kunnen dus zonder problemen als de normale stapelluiken (‘Friese kap’) gestapeld worden. Het is ook mogelijk om slechts enkele luiken met zonnepanelen te nemen of zonnepanelen op bestaande luiken te monteren.
Het systeem is met minimale aanpassingen aan te sluiten op het boordnet van het schip. Na installatie worden de zonnepanelen 24 uur per dag individueel gemonitord. Via de bijbehorende app zijn de opbrengst en besparing van het systeem inzichtelijk voor de schipper.
