De industrie, binnenvaart en havens aan de Elbe maken zich sinds jaren sterk voor een betere bevaarbaarheid van de rivier, maar de belangenconflicten tussen milieuvertegenwoordigers en het bedrijfsleven blijven onopgelost. Ondertussen boet de binnenvaart op Elbe aan slagkracht in.
In de eerste helft van 2015 was de Boven-Elbe druk bevaren, maar vanaf de zomer legde de lage waterstand het binnenvaartvervoer maandenlang stil. Hierdoor daalde de natte overslag in de Sächsische Häfen an der Oberelbe (SBO) naar 210.000 ton (32% minder dan in 2014). Binnen de SBO, een verbond van 5 Duitse en 2 Tsjechische binnenhavens, boekten alleen Roßlau en Riesa vorig jaar een lichte stijging op binnenvaartvlak.
Het lage water beïnvloedde ook de totale overslag in de havens, die met 2,74 miljoen ton zo’n 4% onder het niveau van 2014 bleef. Toch is havendirecteur Heiko Loroff niet ontevreden: de SBO beleefde vorig jaar het derdebeste jaar sinds 1990. Goederenstromen konden tijdens de lange laagwaterperiode succesvol naar het spoor worden verschoven.
Verhard
Inmiddels wordt er weer gevaren op de Boven-Elbe, het is alleen de vraag voor hoelang. Zodra het water weer zakt, gaat het mis in de binnenvaart. Loroff heeft er een hard hoofd in dat op korte termijn maatregelen worden genomen om de vaargeul te verdiepen. Sinds 2012 – toen de Elbe ver buiten haar oevers trad – eisen milieuactivisten dat de rivier ‘met rust wordt gelaten’.
Al jaren tracht de Duitse overheid de belangen van het bedrijfsleven en milieuvertegenwoordigers te verzoenen. Tot nu toe zonder succes. Loroff verwacht op korte termijn geen Salomonsoordeel: de fronten zijn volgens hem zelfs verder verhard.
Was de Boven-Elbe tot begin jaren ‘90 nog druk bevaren, vanaf dan zette een neerwaartse spiraal in. De Elbe is vandaag de enige Duitse rivier waarvoor geen concreet onderhoudsdoel is vastgelegd. Loroff: “Als je geen onderhoudsdoel hebt, blijft alles liggen. De schade aan de vaarweg door de overstroming in 2012 is nog steeds niet volledig hersteld.”
Dure grap
Zonder goede infrastructuur ook geen investeringen in vervoerscapaciteit. “Geen mens bouwt hier nog nieuwe schepen zolang er geen duidelijkheid is over de toekomst van de Elbe. In het oogstseizoen hebben we nauwelijks voldoende capaciteit. Ook machinebouwers en producenten van grote constructies maken zich zorgen, want ze kunnen hun producten niet over de weg vervoeren. Tijdens de laagwaterperiode van vorig jaar zijn turbines half afgewerkt naar Hamburg gebracht, om daar te worden samengebouwd. Een dure grap.’
Van de Elbe hangen veel banen af, niet alleen in industriebedrijven maar ook in de havens zelf. Vaarwegen hebben immers een aanzuigende werking. “De nabijheid van een goed bevaarbare rivier is een vestigingstroef. Als productiebedrijven hun zware onderdelen niet meer via de Elbe kunnen vervoeren, gaan ze ergens anders heen. Voor onze Tsjechische havens vormt de rivier de enige toegang via het water tot Hamburg. Ook in Tsjechië willen bedrijven meer gebruik maken van de binnenvaart. En wat doen we in Duitsland? De Elbe dichtgooien.”
Trimodaliteit
Om klanten zo goed mogelijk te blijven bedienen, zet de SBO sinds jaren in op het versterken van de trimodale mogelijkheden. Dit gaat ook de komende jaren consequent door. “We zijn nog steeds oude infrastructuur uit de DDR-tijd aan het opruimen. Daarna komen we in een consolidatiefase.” In de haven van Riesa is vorig jaar 40.800 TEU overgeslagen. De containerterminal in Riesa heeft zijn capaciteitsgrenzen bereikt. De uitbreiding zit in de planfase. De havens van Dresden en Lovisice leggen zich toe op de overslag van projectlading. In de haven van Torgau wordt de kaai vernieuwd en de spoor- en weginfrastructuur gemoderniseerd. Ook in de twee Tsjechische binnenhavens investeert de SBO, met steun van de EU, in trimodaliteit.
tekst: Sarah De Preter
