Eind oktober zijn drie grote Archimedesschroeven geïnstalleerd op het sluiscomplex in Genk. Ze vormen het hart van een gecombineerde pompinstallatie en waterkrachtcentrale.
Daarmee wordt de bedrijfszekerheid van het Albertkanaal voor de scheepvaart een stuk groter. De innovatieve installatie zorgt ervoor dat er onder vrijwel alle weersomstandigheden voldoende water in het kanaal staat en schepen dus onbeperkt kunnen varen. De pompen worden ook benut voor energieopwekking. Op jaarbasis kunnen ze duizend gezinnen voorzien van duurzame elektriciteit.
De schroef van Archimedes wordt ook wel waterschroef, wormschroef en vijzelpomp genoemd. Hij is een uitvinding van Archimedes en er kunnen vloeistoffen mee kunnen worden getransporteerd door de draaiende beweging van de schroef die in een buis concentrisch in lagers is opgehangen.
De enorme Archimedesschroeven in Genk behoren tot de grootste ter wereld. zijn 28 meter lang en hebben een diameter van 4,30 meter.
Robuust watersysteem
De Archimedesschroeven waren per schip vanuit Diksmuide naar Genk gebracht. Met behulp van grote kranen zijn ze een voor een in de vijzelgaten van de installatie gezet. “Elke schroef kan straks 5.000 liter water per seconde oppompen”, vertelt een woordvoerder van aannemer HYE.
“De Vlaamse Waterweg doet zijn best om een duurzame binnenvaart te krijgen. We werken aan een robuust watersysteem, dat de uitdaging van watertekorten en wateroverlast aankan”, aldus Koen Anciaux, voorzitter van De Vlaamse Waterweg. “Met de bouw van deze installaties aan het Albertkanaal zorgen we ervoor dat de vervoersweg op elk moment bevaarbaar blijft.”
Water uit de Maas
Elke schutting bij Genk gaat er 50.000 m3 water verloren uit het kanaalpand. Straks kan dat water dankzij de schroeven worden teruggepompt.
Voorlichtster Liliane Stinissen van De Vlaamse Waterweg zegt: “Dat water komt allemaal uit de Maas. Maar die rivier is een regenrivier, waardoor er soms heel weinig water in staat. Dus moeten we in droge tijden over voldoende water kunnen beschikken in het Albertkanaal.”
Vlaanderen heeft in het verleden afspraken gemaakt met Nederland over het gebruik van water uit de Maas. Stinissen: “We mogen maar een beperkte hoeveelheid water uit de Maas gebruiken voor het Albertkanaal. Met deze nieuwe installatie kunnen we daaraan tegemoetkomen.”
Dubbele functie
Tegen de zomer van 2025 zullen de schroeven operationeel zijn. In totaliteit kosten ze 7,5 miljoen euro.
De gecombineerde pompinstallaties en waterkrachtcentrales op de zes sluizencomplexen Wijnegem, Olen, Ham, Hasselt, Diepenbeek en Genk zijn een goed voorbeeld van waterhergebruik. Op alle genoemde sluizen op het Albertkanaal komen soortgelijke schroeven.
De schroeven hebben een dubbele functie. Naast water oppompen kunnen ze ook stroom opwekken. Het overtollige water kan ’s winters door de schroeven naar een 10 meter worden opgestuwd en dan de turbines aandrijven.
Door Noud van der Zee
