Voor de overblijvers na de harde sanering die in de boomkorvisserij aan de gang is, lijkt onderzoek naar nieuwe visserijmethoden zonder bodemberoering kansen te bieden.
Inmiddels zijn er zeventien Urker vissers die het bijltje erbij neergelegd hebben op Urk. In heel Nederland waren 78 schepen aangemeld voor de saneringsregeling. Bodemberoerende visserij gaat stapsgewijs tot 2030 verboden worden in natuurgebieden. Dat maakt het des te dringender noodzakelijk dat er nieuwe technieken komen voor de visserij.
Zeker voor de garnalenvisserij op de Waddenzee.
Circa tien nieuwe technieken worden onderzocht. Visserij Cooperatie Urk (VCU) is bij die onderzoeken betrokken.
Onderzoek
Bij het ontwikkelen van nieuwe vistuigen komen veel problemen om de hoek kijken. “Economische en ecologische ontwikkelingen en Brexit spelen, naast andere factoren, een rol”, vertelt Albert Hartman, manager bij VCU. “Er zijn verschillende omstandigheden die elk om aanpassing van het tuig vragen. De Doggersbank is weer anders dan bijvoorbeeld de Noorse wateren, waar boomkor al niet meer is toegestaan.
Er worden steeds grotere Noordzeegebieden afgesloten voor visserij in verband met windmolens. Brandstofverbruik (fossiel) speelt een steeds grotere rol en niet te vergeten de publieke opinie die ook veel invloed heeft op de visserij.”
Bij onderzoek naar waterstraaltuig bleek dat de vis niet voldoende reageert op 40 meter diepte. Het is moeilijk vis op die manier ‘op te wekken’. “Inmiddels is er een Visserij Innovatie Netwerk (VIN) gekomen, daar komen mensen uit de hele sector bij elkaar en we onderzoeken net als VCU daarin een tiental projecten.”
De overheid subsidieert het onderzoek, ook de bedrijven steken er veel energie en geld in. “EcoWing is bijvoorbeeld net van start gegaan, een vleugel die zonder bodemberoering en wekkers de vis van de bodem omhoog moet jagen”, zegt Hartman. Door onderdruk wordt de vis opgeschrikt, opdat de vis los komt van de bodem. Een houten prototype ging zonder verzwaring al uit zichzelf naar de bodem toe. De eerste proeven op zee zijn achter de rug. Bij de huidige visserij moet het tuig met 6 tot 7 knopen getrokken worden voor een goed effect. “Die snelheid willen we 20 à 30 procent omlaag hebben. Vooral voor de tongvisserij zou dat goed zijn.”
Triple-zero kotter
Ze zijn daarnaast met helixtuig bezig: spiralen in plaats van kettingen. En bolkoppentuig in plaats van wekkers. “Holle kommen aan het vistuig die voor waterwervelingen zorgen om de vis omhoog te jagen”, vertelt Hartman. “De inzet is om door waterwervelingen de vis op te schrikken met een minimale bodemberoering. Er wordt hard gezocht naar een economische én ecologische oplossing voor de boomkorvisserij.”
Er zijn nog veel meer soortgelijke projecten aangesloten bij het VIN. Zoals selectief vissen met echosounder, datagestuurd outrigtuig, klapslof, netsimulatie, helixvisserij, twist fishing in combinatie met SumWing en EcoWing, datagedreven outrigtwistervisserij, single trawl, seinevisserij, multirig, de ontwikkeling van een kreeftsorteermachine, een tikker en emissieloos robotvissen.
“Wie gesaneerd is, zien we niet meer terug. Van die familiebedrijven zijn de visrechten weg en veel mensen die daar de kost door verdienden hebben ook een inkomstenprobleem. Dit is het spanningsveld – we moeten door en geloven in de visserij. Die blijft bestaan, maar op welke manier? Wij willen de mensen die doorgaan, steunen met nieuwe ontwikkelingen.”
“Daarnaast ontwikkelen we ook een nieuw type economisch en ecologisch duurzaam schip”, aldus Hartman. “De ‘triple-zero kotter’, die voor meerdere typen visserij geschikt is. Details kunnen we nog niet geven, maar het zal evenals de MDV voor ophef zorgen.” De MDV is het schip dat werd ontwikkeld in het Masterplan Duurzame Visserij.
Er zijn in de totale Nederlandse visserij nog circa 300 schepen over. Den Helder heeft nu nog zes schepen. Texel is van acht naar drie grote kotters gegaan. “De sector wordt dus hard geraakt. Wij hebben honderd mensen aan het werk en moeten door. VCU bestaat inmiddels 101 jaar.”
Veel hobbels
Het is moeilijk om voor elke visgrond een gepast tuig te ontwikkelen. Op de Noordzee verschilt het overal. “De Doggersbank is inmiddels voor een groot deel gesloten als visgebied… Waar kunnen en mogen we in de toekomst nog vissen”, vraagt Hartman zich af. “De vissers moeten het doen, wij faciliteren ze en zo nodig gaan we mee.”
In Noorwegen mag je met flyshoot vissen en niet met de boomkor… Dat zijn allemaal zaken om rekening mee te houden. Elke nieuwe vistechniek moet worden getest. “Dat is erg duur in bassins; we zijn dus nu voor het begin van de ontwikkelingsfase 3D-software aan het bouwen. Daarna moet alsnog in een bassin getest worden. “Vorig jaar gingen wij met twintig specialisten naar Denemarken en testten daar diverse soorten netten in het water. Helaas wordt die accommodatie nu gesloten.”
“Onze visserijschool heeft plannen om voor de veiligheid een soort bassin te maken. Wij willen daarin participeren door er ook een testbassin van te maken – met stroming om visserijmethodes te kunnen testen.”
“We moeten de visserij beter leren vermarkten. Als je weet wat bijvoorbeeld grote krab of kreeft kost aan brandstof als hij levend ergens naartoe gevlogen moet worden, is het beter een lokaal visje te eten. Wij moeten duidelijk kunnen maken hoe weinig brandstof er nodig is voor een kilo vis en hoe vers de lokale vis verkregen kan worden.”
