Toen de NVB bij het varend congres het thema “Samenwerken en Versterken” introduceerde, moest ik een rilling onderdrukken. Het toverwoordje ‘samenwerken’ is zo uitgehold. Als je het samen doet, gaat het goed. Dat leidt tot de bittere conclusie dat mensen niet altijd geneigd zijn samen te werken.
Bij een vereniging is die kanttekening natuurlijk niet zo op z’n plek. Als een vereniging al niet kan bouwen en vertrouwen op samenwerken is het eigenlijk geen vereniging.
Over haken en ogen aan samenwerking tussen bedrijven en overheden, vertelde Jan Looman bij het NVB-congres. Hij is de baas van de logistieke Hot Spot Rivierenland, het samenwerkingsverband tussen elf gemeenten, een flinke groep bedrijven en de provincie Gelderland. Een visie of een idee met elkaar delen gaat nog wel, aldus Jan Looman. Elkaar vertrouwen blijkt ook geen echt probleem en zelfs zijn velen bereid tot commitment.
In dat stadium verwacht je toch een succesvolle samenwerking. Nee, zegt Looman, er zijn twee dingen die dat tegenhouden: ego’s en de angst voor vernieuwing. Hij ‘werd van het erf geschopt’ omdat hij volgens sommigen aan ‘hun boterham kwam’.
Om in die metafoor te blijven: dat is natuurlijk het hele eieren eten. Een beetje verneukeratief is dat van een samenwerkingsverband wonderen worden verwacht. Even verengen naar de binnenvaart: gaat de vrachtprijs omhoog als je samenwerkt? Nee, dat is onmogelijk, want als een samenwerkingsverband zo groot wordt dat het de markt beïnvloedt, dan wordt het verboden.
Die wondertjes speelden ook een rol toen subsidie aan commerciële samenwerkingsverbanden eind vorige eeuw een briljante wig vormde, die de overheid dreef in de wettelijke marktregulering voor de binnenvaart. Waarschijnlijk onbedoeld maar niet ongewild heeft de overheid daarmee samenwerking in de binnenvaart wel meer diepgang gegeven. Enkele verbanden die uit die woelige negentiger jaren voortkwamen hebben na verloop van tijd een origineel verkoopapparaat opgezet, waarmee nieuwe lading naar “het water” kwam.
En dan geschiedt zowaar het wonder: de taart gaat groeien en in de vrije markt kan dan iedereen een grotere punt scoren. Al vinden sommigen het jammer dat je er net zoveel aan verdient als aan die kleinere punt. Dat ligt niet aan hun ego’s en je kan die eenvoudige rekensom natuurlijk ook niet wijten aan hun angst voor vernieuwing.
Dat meer lading over water gaat, is wel winst voor de samenléving. Ook dat nog, alsof samenwerking niet moeilijk genoeg is.
