De Nederlandse waterkwaliteit is de laatste decennia weliswaar verbeterd, toch gaat het nog steeds niet goed. Van de grote rivieren en meren voldoet nu bijvoorbeeld slechts 1 procent aan de eisen. Daardoor loopt de biodiversiteit gevaar en wordt waterzuivering steeds moeilijker en duurder, zo blijkt uit onderzoek van Natuur & Milieu.
“We zijn geschrokken van de resultaten,” aldus Rob van Tilburg, hoofd Programma’s bij Natuur & Milieu. “Slechts 1 procent van het water dat wordt gemeten, voldoet aan de waterkwaliteitsrichtlijnen. De vervuiling maakt het steeds moeilijker en duurder om ons water te zuiveren. Ook staat de natuur hierdoor steeds verder onder druk. Ingrijpen is nodig om verlies van biodiversiteit te vermijden en hoge kosten en zelfs boetes te vermijden.”
Met de grote rivieren en meren is het al niet best gesteld, nog meer zorgen heeft de organisatie over sloten, beken, grachten en kleine plassen, samen goed voor een derde van het water in Nederland. “Zij vallen buiten de huidige rapportages over waterkwaliteit, waardoor vervuiling daar ongeremd kan blijven plaatsvinden.”
Mest en bestrijdingsmiddelen
Een groot deel van de vervuiling komt door mest en bestrijdingsmiddelen. Dat komt in het water terecht, deels rechtstreeks en deels via het grondwater. Vaak juist in de kleinere watertjes waar de kwaliteit niet wordt gemeten en er ook nauwelijks wordt gemonitord. Ook riooloverstort is een bron van vervuiling: er zijn steeds vaker hoosbuien die zo heftig zijn dat het riool het water niet kan verwerken. In dat geval wordt het rioolwater direct in rivieren en andere wateren geloosd.
Ondergeschoven kindje
Goede waterkwaliteit is cruciaal voor de biodiversiteit, stelt Natuur & Milieu. Zo zijn vogels en insecten afhankelijk van schone wateren. Die zorgen voor voedsel en een verblijfplek. “Voor de mens zijn biodiversiteit en schoon water ook van levensbelang: het is de basis van ons voedselsysteem, zorgt ervoor dat we veilig kunnen zwemmen en betaalbaar kraanwater hebben van hoge kwaliteit.”
De waterkwaliteit is volgens de non-profitorganisatie al jarenlang een ondergeschoven kindje in het Nederlandse beleid. “Het krijgt geen prioriteit op de politieke agenda en de versnippering van de taken zorgt ervoor dat geen enkel overheidsorgaan zich verantwoordelijk voelt. Tegelijkertijd is er wel lobby vanuit de landbouw om de maatregelen tegen de hoeveelheid mest en bestrijdingsmiddelen te voorkomen.”
Kaderrichtlijn Water
Sinds 2000 worden de eisen voor de waterkwaliteit van het Europese oppervlaktewater voorgeschreven in de Kaderrichtlijn Water (KRW). Lidstaten van de Europese Unie zijn verplicht om te zorgen voor de verbetering van de waterkwaliteit.
Nederland, dat gebruik maakt van het maximale aantal termijnverlengingen, moet in 2027 voldoen aan de doelen van de KRW. Natuur & Milieu voorziet dat het niet tijdig lukt. “Het niet behalen van de KRW-doelen betekent niet alleen gezichtsverlies voor Nederland waterland, maar zal mogelijk ook leiden tot maatregelen vanuit de Europese Unie.” Dat kan uitdraaien op boetes.
Droge zomers
De kosten van het zuiveren van drinkwater zijn de afgelopen jaren gestegen en dat zal de komende jaren nog doorgaan, voorspellen de onderzoekers. Het veranderende klimaat (droge zomers) en vervuiling spelen daarbij een rol.
Drinkwaterbedrijven moeten nieuwe technieken inzetten om het water te zuiveren en soms moeten innamepunten tijdelijk worden gesloten omdat de concentraties van schadelijke stoffen te hoog zijn, valt te lezen in het rapport. In 2016 kon drinkwaterbedrijf Evides 47 dagen lang geen water uit de Maas halen voor de productie van drinkwater.
foto: AdobeStock
