Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat moet het varend ontgassen op basis van bestaande wetgeving in Nederland verbieden. Dat kan ook, stellen tankerkapitein Ton Quist en oud-tankvaartondernemer Hens van Buren.
De twee strijden al jaren voor een totaalverbod op het varend ontgassen van schadelijke ladingdampen. Dat is nodig om bemanningsleden, omwonenden en de natuur te beschermen.
Het internationale verbod laat nog op zich wachten. Eerst moeten alle Rijnoeverstaten de aanpassing van het scheepsafvalstoffenverdrag CDNI daarvoor ratificeren. Nederland, Duitsland en Luxemburg hebben dat gedaan; België, Frankrijk en Zwitserland nog niet. De verwachting is dat het internationale verbod pas eind 2024, of nog later gefaseerd zal ingaan, waardoor er van een totaalverbod vóór 2027/2028 geen sprake zal zijn.
Noodkreet
11 mei was volgens Ton Quist een gedenkwaardige datum. In Lelystad bood de Flevolandse gedeputeerde Cora Smelik toen namens alle provincies aan minister Mark Harbers een convenant aan met daarin de oproep zo snel mogelijk helemaal te stoppen met varend ontgassen in Nederland. De noodkreet komt van alle provincies, die in feite alle burgers van Nederland vertegenwoordigen, aldus Quist, die bij het werkbezoek aanwezig was. “Een oproep als deze kan en mag niet worden genegeerd. Hierop moet een serieuze, daadkrachtige reactie van het Rijk komen!”
Harbers is daar volgens Quist ook van doordrongen, zo liet hij blijken in de media en tijdens een gesprek dat Quist in Lelystad zelf met Harbers had. Alleen beweert de bewindsman, net als zijn voorgangers, dat hij er weinig aan kan doen – alleen er bij de andere landen op aandringen dat ze haast maken met de ratificatie.
Ontgassingstoerisme
Het invoeren van een eenzijdig verbod zou volgens Harbers als gevolg hebben dat dat schepen net over de grens, buiten Nederland, gaan ontgassen. Dat afvaltoerisme wil hij voorkomen.
Flauwekul, vinden Van Buren en Quist. Ontgassingstoerisme bestaat al lang, maar dan juist van schepen die naar Nederland komen. Quist wijst op de tankers die tussen de Belgische grens en de Kreekraksluizen of op de Westerschelde “in ons land massaal hun ‘troep’ komen dumpen, omdat het in Antwerpen niet mag” en vanuit het Ruhrgebied komen schepen naar Nederland varen om tussen Lobith en Nijmegen van hun ladingdampen af te komen. Want in heel Duitsland is het al verboden de dampen van aardoliedestillaten (UN 1268) in de vrije atmosfeer uit te stoten. “Terwijl dat hier gewoon mag.”
“Minister Harbers moet gewoon de wet volgen en handhaven”
Begin mei verscheen op de website van Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een nieuwe ontgassingsroutekaart. De groene vaarwegen zijn nu oranje. Als verklaring voor de wijziging van kleur geeft de inspectie aan dat het ontgassen daar soms onder voorwaarden nog wel is toegestaan. Met alle provinciale verboden zou feitelijk geen enkele vaarweg oranje kunnen zijn, reageert Quist. “Alleen maar rode vaarwegen. Oranje betekent in de nieuwe kaart alleen dat ILT daar geen taak heeft, wat wil zeggen: niet zal handhaven! Met de nieuwe kleur oranje op de kaart verandert er in de praktijk niets. Alleen op papier.”
Minister Harbers moet volgens hem de ontgassingsroutekaart van ILT ongeldig verklaren. “En vervolgens gewoon de wet volgen en handhaven.” Daar heeft hij volop reden, gelegenheid én de plicht toe, beargumenteert de tankerkapitein. De overheid waarschuwt bovendien zelf voor de zeer schadelijke CMR-stoffen – en dus ook voor de dampen ervan – voor mens en milieu. Dat staat onder meer op de website van het RIVM te lezen.
Buitenspel
Het ADN staat toe dat nog wél varend ontgast mag worden, behalve in dichtbevolkte gebieden en bij sluizen en bruggen. Maar wel mits het niet door nationale wetgeving verboden is.
Van Buren merkt op dat vrijwel alle schepen tijdens het ontgassen ook het ADN overtreden: “Met het oog op de veiligheid mogen tankers alleen dampen aflaten tijdens het ontgassen via een vlamkerende inrichting, die een duurbrand kan doorstaan. 99,9 procent van de tankers zijn niet uitgerust met zo’n inrichting.”
“Nu wordt er door alle tankers ontgast via de detonatiebeveiliging, maar dat is ten strengste verboden. De detonatiebeveiliging mag namelijk pas geopend worden bij minder dan 10 procent LEL. Als je bij een tanker vol met dampen en gassen de detonatiebeveiliging opent, doorbreek je daarmee de detonatiebeveiliging van de ladingtanks. Ook zijn de vlamkerende roosters van de detonatiebeveiliging niet geschikt om een duurbrand te kunnen doorstaan. Het lijkt wel of ILT zelf niet begrijpt wat het ADN precies voorschrijft als het over ontgassen gaat.“
“We mogen ons helemaal niet op deze manier van die stoffen ontdoen”
Strafbaar
Er is voldoende juridische onderbouwing, op basis van meerdere nationale wetten, aldus Van Buren en Quist. De Wet Milieubeheer biedt volgens hen bijvoorbeeld voldoende munitie om ontgassen naar de vrije atmosfeer per direct te verbieden en daarmee dus ook de bestaande provinciale verboden te respecteren. “Zo kan de minister in het belang van de bescherming van de mens en van het milieu alle maatregelen nemen wanneer handelingen met stoffen een onduldbaar gevaar voor de gezondheid van de mens of voor het milieu opleveren.”
“Daarnaast staat in het Wetboek van Strafrecht: op het moment dat je strafbaar bent op het moment dat je je ontdoet van een stof waarvan je weet dat die schade kan veroorzaken aan de medemens of het milieu. We mogen ons dus helemaal niet op deze manier van die stoffen ontdoen”, concludeert Quist. “Helaas doen we niet anders in de tankvaart, maar er wordt niet op gehandhaafd. Als een ambtenaar het ziet gebeuren moet hij ingrijpen. Doet hij dat niet, dan voldoet hij niet aan zijn plicht. Een ambtsmisdrijf.”
Tot slot noemt hij de Grondwet. Daarin is geregeld dat er geen verschil gemaakt mag worden tussen burgers. Iemand die in Rotterdam woont, wordt wel beschermd tegen het mogelijk krijgen van kanker want daar mag je niet varend ontgassen omdat het een dichtbevolkt gebied is. Iemand die in Zeeland woont, mag kennelijk wel vrijgesteld worden aan kankerverwekkende stoffen.”
Deze minister gaat helemaal niets verbieden, simpelweg omdat het belang van andere partijen niet strookt met de consequenties van dit verbod. Dan moeten de Grote Jongens in Olie- en Chemieland namelijk fors
gaan investeren in hun logistiek en terminals en dat kost cash. Al sinds het begin van de (verplichte !!!) invoering van het dampretoursysteem op alle tankers ligt die industrie dwars omdat een VRU storingsgevoelig is, niet alle dampen kan verwerken en derhalve voor problemen zorgt aan de landzijde. De damp, zo stellen de terminals, is niet “van hun” dus willen ze er ook niet aan meewerken om die ergens te verwerken.