In Duitsland groeit de bezorgdheid over de toekomst van de vaarwegen. Met de verlenging van de Neckar-sluizen sneuvelt al het tweede grote project uit het ‘Bundesverkehrswegeplan’. Voor 2023 moet de bondsregering nog een half miljard euro vinden om het begrotingsgat voor de vaarwegen te dichten.
Voor onderhoud, exploitatie, vervanging en vernieuwing van vaarwegen in Duitsland is jaarlijks 1,7 miljard euro nodig. De begroting voor dit jaar ziet er redelijk uit, maar op middellange termijn is er weinig reden tot optimisme. Voor 2023 dreigt een begrotingstekort van 500 miljoen euro, waardoor mogelijk niet alle geplande projecten kunnen worden gestart.
Duitse binnenvaart- en binnenhavenorganisaties hebben de afgelopen weken aan de bel getrokken. In een gesprek met Martin Staats en Jens Schwanen van binnenvaartbond BDB gaf verkeersminister Volker Wissing toe dat de begroting moet worden bijgestuurd. Hij beloofde ook zijn best te doen om de sector te ontlasten. Bijvoorbeeld door zich in Brussel tegen de invoering van een gasolie-accijns uit te spreken.
Bezuinigingen
Al enkele jaren ondersteunt de bondsregering de binnenvaart via het Masterplan Binnenvaart. Zo heeft de vaarwegbeheerder er meer ingenieurs bijgekregen. Maar nog niet genoeg. Volker Wissing wil dan ook nadrukkelijker kijken naar ingenieurscapaciteit in private bedrijven om vaarwegenprojecten te kunnen plannen en realiseren.
Maar is er voor die projecten nog voldoende budget? Als gevolg van de oorlog in Oekraïne investeert Duitsland momenteel miljarden euro’s in het leger. Dit betekent onvermijdelijk dat er elders moet worden bezuinigd. De recente aankondiging van het verkeersministerie dat de Neckar-sluizen voorlopig niet worden uitgebouwd maakt duidelijk dat ook de vaarwegen de dans niet zullen ontspringen.
Organisatorisch falen?
Na de verruiming van het Elbe-Lübeck-kanaal is de Neckar al het tweede ‘dringend noodzakelijke’ vaarwegenproject dat door het ministerie uit het Bundesverkehrswegeplan wordt geschrapt. Er worden alleen nog maatregelen genomen om te voorkomen dat de Neckar-sluizen uitvallen. Veertien jaar geleden sloot de bondsregering met de deelstaat Baden-Württemberg een overeenkomst over het verlengen van de Neckar-sluizen voor schepen van 135 meter.
De omvang van dit project is volgens het huidige verkeersministerie in het verleden zwaar onderschat. De BDB vindt dit nonsens: “De overheid weet al jaren hoe kritiek de toestand van de Neckar-sluizen tussen Mannheim en Plochingen is. Dit project is uitgebreid onderzocht en staat sinds 2016 in het Bundesverkehrswegeplan. Maar tot op heden is er geen enkele sluis verruimd.”
De BDB vraagt de overheid om opheldering: is er daadwerkelijk geen budget of is er sprake van falend beleid?
Verkeerd signaal
Ook de directeur van binnenhavenbond BöB, Marcel Lohbeck, spreekt van een ‘fout signaal’. “Voor Baden-Württemberg zijn grotere sluizen essentieel om meer goederen naar de vaarwegen over te hevelen. Onder meer de havens van Mannheim, Stuttgart, Plochingen en Heilbronn kunnen zonder grotere sluizen hun potentieel niet volledig benutten. Dit project draagt in grote mate bij aan de klimaatdoelstellingen.”
Officieel heeft het verkeersministerie aangegeven de Neckar-sluizen niet op korte, maar wel op middellange termijn te zullen verlengen. De BöB gelooft daar weinig van. “Gezien het dreigende begrotingstekort is dit eerder te interpreteren als een definitieve stopzetting. Het is bovendien niet zinvol om onderhoud aan en verlenging van de sluizen uit elkaar te trekken. Je moet dan namelijk twee keer plannen, vergunningen regelen, milieumaatregelen nemen en stremmingen voor de scheepvaart afspreken. Dat kost veel meer dan alles in één keer te doen. De overheid heeft voor dit project al ruim 150 miljoen euro uitgegeven. Wij eisen dat onderhoud en verlenging tegelijkertijd worden uitgevoerd.”
Winfried Hermann, verkeersminister in Baden-Württemberg, reageert nog stelliger: “De overheid moet direct en zichtbaar beginnen met het verlengen van de sluizen. Uitstel druist in tegen het akkoord dat wij in 2008 hebben ondertekend én tegen het coalitieakkoord.”
Verwaarloosd
De BöB sluit niet uit dat er de komende tijd nog meer vaarwegprojecten overboord zullen vallen. “Het verkeersministerie moet op zoek gaan naar extra middelen voor de vaarwegen in plaats van hals-over-kop projecten stop te zetten. Men heeft onze kunstwerken tientallen jaren verwaarloosd. Door onderhoud en vervanging uit te stellen, worden de vaarwegen steeds minder betrouwbaar en aantrekkelijk voor verladers.”
In een brief aan de verkeersminister en minister Christian Linder van Financiële Zaken hebben de BöB en andere transportorganisaties ook meer ondersteuning gevraagd voor het gecombineerd vervoer. Vanaf 2023 zou er weer net als vroeger minimaal 92,7 miljoen euro ter beschikking moeten staan.
De bondsregering subsidieert gecombineerd vervoer al sinds 1999. Dit heeft geleid tot een volumestijging van 32 miljoen ton naar 114 miljoen ton. Sinds 2017 bouwt de overheid de subsidie af met als reden dat er te weinig gebruik van wordt gemaakt. De bonden vragen om dit terug te draaien. De reden waarom bedrijven destijds relatief weinig subsidie aanvroegen, is volgens hen dat de procedures hiervoor veel te complex en bureaucratisch waren.
Kortom: genoeg stof voor discussie tijdens de parlementaire avond die de BDB en de BöB op 23 juni in Berlijn organiseren. Verkeersminister Volker Wissing is dan gastspreker. Daarnaast zullen leden van de parlementscommissie voor de binnenvaart deelnemen.
tekst: Sarah De Preter
