Na jaren van kwakkelen en krimp trekt de binnenlandse vraag in het vervoer eindelijk aan. Dat constateert het Economisch Bureau van ING uit recente cijfers en ontwikkelingen. Over heel 2014 valt de volumegroei voor de totale transport- en logistieksector 1,6 procent hoger uit. De binnenvaart doet het nog wat beter: 1,9 procent. Alleen de prijzen blijven nog steeds achter, waardoor ‘de kwetsbaarheid’ blijft.
Want de marktsituatie is nog steeds niet gezond. Dat blijkt ook uit de toelichting op de binnenvaart. Capaciteitsreductie lijkt ‘nog altijd een moeilijk begaanbare weg’, schrijft ING in zijn Kwartaalbericht Transport & Logistiek. ‘Dit zorgt ervoor dat de omzet gemiddeld nog steeds ruim 20 procent lager ligt dan in 2008 en er tot dusver geen ruimte is voor herstel.’
Hellend prijsvlak
In het eerste kwartaal groeide de omzet marginaal ten opzichte van dezelfde periode van vorig jaar. ‘Dit is vrijwel volledig te wijten aan het hellende prijsvlak’, stelt de bank. Het vrachtvolume groeide namelijk wel. De drogeladingvaart ‘ontwikkelde zich met de groei van de industriële productie (in Duitsland), de aanhoudende toestroom van (energie)kolen en de ommekeer in de bouw in de eerste helft van dit jaar immers redelijk gunstig.’
‘De drogeladingvaart ontwikkelde zich redelijk gunstig.’
‘Het lijkt erop dat overcapaciteit steeds meer een "fact of life" wordt voor de binnenvaart, maar tegen de overcapaciteit is het volumeherstel voorlopig nog niet opgewassen. Dit blijkt ook uit de prijsontwikkeling op de binnenvaartmarkt. Hoewel zich in de eerste helft van dit jaar periodes van relatief laag water voordeden, had dit niet of nauwelijks prijseffect.’
Tankvaart heeft het zwaar
De tankvaart heeft het sinds een jaar zwaar. ‘De aanhoudende toevoeging van grote nieuwe (dubbelwandige) tankers had tot dusver beperkte negatieve invloed op de markt’, schrijven de economen van ING. Die extra scheepsruimte kon eerst nog worden opgevangen door de grote schommelingen van de vervoersvraag, de beperkte diepgang (standaard onbenutte capaciteit) en de vraag naar drijvende opslag in de binnentankvaart.
Dat is voorbij. ‘Een samenloop van ontwikkelingen op de (minerale) oliemarkt en de raffinagesector zorgt ervoor dat het beeld sinds vorig jaar (vooral in het ARA-gebied) is verslechterd.’
Weinig handel
Zowel de (petro)chemische industrie als de oliehandelaren kampen met tegenslag. ING: ‘Wat de tankvaart vooral parten speelt is de aanhoudende “backwardation” op de oliemarkt, wat inhoudt dat de termijnprijs van olie lager is dan de dagprijs. Dit maakt verhandeling en opslag minder aantrekkelijk. Bovendien heeft de geringe volatiliteit de handel en vervoersvraag de afgelopen tijd negatief beïnvloed en stond het eindverbruik (van brandstoffen) door de warme winter onder druk.’
Tegelijkertijd is de concurrentiepositie van Europese raffinaderijen (en oliemaatschappijen) verslechterd door de relatief hoge energiekosten waar ze mee te maken hebben. De export van olieproducten vanuit Europa heeft daardoor een knauw gekregen. ‘De vervoersvraag staat daarmee onder druk, maar opdrachtgevers van de tankvaart worden ook kritischer op de kosten.’
Uitdagende tijd
Het Economisch Bureau van ING spreekt eufemistisch van ‘een uitdagende tijd’ die de binnentankvaart doormaakt, maar vreest ook ‘dat ook het beeld structureel verslechtert’.
Toch zou ook een plotselinge omslag mogelijk zijn, denken ze bij de bank: ‘Op korte termijn is het wel belangrijk om zich te realiseren dat de geopolitieke invloed op deze sector groot is. Bij incidenten of terugkeer van een “contango”-situatie van een hogere termijnprijs dan dagprijs kan dit ook weer snel extra vraag op gang brengen.’
