Schippers hebben behoefte aan zekerheid over de toekomst van de binnenvaart. De ASV ziet enkele positieve ontwikkelingen maar stelde tijdens de voorjaarsvergadering op zaterdag 6 april dat de negatieve spiraal doorbroken moeten worden.
De ASV is positief over de Binnenvaarttafel, het nieuwe door minister Mark Harbers ingestelde periodiek overleg tussen het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en vijftien bij de binnenvaart betrokken organisaties. Om invloed te hebben op het gevoerde beleid, van vaarwegen tot economische onderwerpen. Vroeger was er een Deelorgaan Binnenvaart; dat in 2010 is opgeheven. Diverse partijen, waaronder de ASV, drongen meermaals aan op de terugkeer van een vast overleg.
Thema’s waarover de Binnenvaarttafel zich buigt, zijn de energietransitie, toekomstbestendige vaarwegen, ketenoptimalisatie en digitalisering. ‘Transitiepaden’ worden ze genoemd. De ASV zag ze vooral als “een vlucht vooruit, terwijl de hele boel in elkaar stort”, vertelde Sunniva Fluitsma (ms Franto) tijdens de ASV-vergadering in Zwijndrecht. Als woordvoerder en lobbyist van de vereniging nam zij deel aan de eerste bijeenkomst, op 31 januari. “Bij de Binnenvaarttafel heb ik dat ook gezegd: er moet wel in ieder geval toekomst zijn voor schippers. Als er geen toekomst is voor ons, maakt de rest niet uit. Het is allemaal leuk om te praten over waar we met de sector naartoe willen, maar hoe zorgen we dat we er tegen die tijd in ieder geval allemaal nog zijn?”
Familiebedrijf
Schippers verliezen het vertrouwen in de toekomst door allerlei negatieve ontwikkelingen, vertelde Fluitsma. “Sluizen liggen er weken uit om zoiets simpels als een camera die vervangen moet worden, hoofdvaarwegen zijn regelmatig voor langere tijd gestremd en het lijkt erop dat men zich daar nauwelijks druk over maakt en de certificering van schepen is na de schorsing van het NBKB een onzekere factor.”
Schippers lijken tegenwoordig niet meer dan een economisch productiemiddel, aldus Fluitsma. “En dat willen wij natuurlijk niet. Want wij zijn heel vaak gezinsbedrijven. Wij willen leven, wij willen bestaan. En wij willen dus ook dat er rekening gehouden wordt met de behoeften en de noden die horen bij een familiebedrijf. De menselijke factor is uit zicht verdwenen.”
Ze ging redelijk kritisch naar de eerste zitting van de Binnenvaarttafel, maar kijkt er positief op terug. “Ik had werkelijk het gevoel dat er allemaal partijen om tafel zaten die écht willen dat het beter gaat met de binnenvaart – en dus ook met de schippers!”
Fluitsma hoopt dat het overleg tot daden leidt. Die er toe moeten leiden dat de binnenvaart zowel voor klanten als schippers perspectief biedt en er meer lading naar het water gaat. “Nu is er een omgekeerde modal shift aan de gang, doordat scheepseigenaren geen toekomst meer zien. We horen overal geluiden dat mensen het echt niet meer zien zitten.”
Zwaard van Damocles
Dat komt door tal van factoren: van de gebrekkige infrastructuur, vergroeningseisen en het tegenstrijdig beleid van overheden (het rijk dat een modal shift wil, maar provincies en gemeenten die de binnenvaart belemmeren door spertijden voor bruggen om het wegvervoer te bevorderen). Maar vooral het Zwaard van Damocles van de technische CCR-/ES-TRIN-voorschriften die ook voor bestaande schepen gaan gelden, hakt erin.
De ASV strijdt er al jaren voor dat de regels worden teruggedraaid. Overgangsbepalingen zorgden voor uitstel, maar vanaf 2030 komt er een veelheid aan eisen bij, waar met name kleinere bestaande schepen helemaal niet of tegen zeer hoge kosten kunnen voldoen. “Een onhaalbare zaak”, aldus Fluitsma. De eisen werpen hun schaduw vooruit: “Er is al een koude sanering aan de gang.”
De hoop is gevestigd op een generaal pardon in de vorm van collectieve hardheidsclausules. De ASV kreeg twee jaar terug bij de Europese Commissie voor elkaar dat die daaraan wil meewerken. Nederland wil dat echter via de CCR spelen. Veel vaart zat er niet in, vindt Fluitsma, maar nu Nederland voorzitter is van de Rijnvaartcommissie verwacht ze toch dat er iets gaat gebeuren. “Niet dat we nu zeggen: ‘Jippie, het komt allemaal goed.’ Het is te weinig en te laat. Want het gaat om spitsen en kempenaars, en inmiddels ook al schepen tot 1.500 ton.”
Dubbel afscheid
Tijdens de ASV-vergadering maakte voorzitter Peter van Veen (ms Sakura) bekend dat hij zijn functie neerlegt. Door persoonlijke omstandigheden kan hij het voorzitterschap niet meer vervullen. Hij blijft de komende maanden nog aan; op de najaarsvergadering presenteert het bestuur zijn opvolger.
“Dit is geen makkelijk besluit geweest voor mij”, lichtte Van Veen toe. “Mijn privéomstandigheden zijn helaas zo veranderd dat ik mezelf niet meer zie als een heel goede voorzitter die zich 100 procent kan inzetten voor de vereniging. Ik zal nog tot oktober mijn stoel warm houden, maar daarna stop ik als voorzitter en zal ik weer lid worden van de denktank.”
Een andere aderlating voor de ASV is dat ook Sunniva Fluitsma (ms Franto) stopt. Zij was tot 2017 voorzitter en fungeerde sindsdien als woordvoerder. “Ongeveer twintig jaar heb ik me met hart en ziel ingezet voor deze ontzettend mooie club. Maar ja, aan alles komt een eind. Ik ben 65, David (haar partner, red.) is 70. Je moet een keer stoppen.”
Een half jaar geleden heeft ze daarover gesproken met het bstuur en de ASV Denktank. “En toen gingen we het zaakje overdragen… In de praktijk blijkt echter dat er niet veel overgedragen wordt als ik erbij ben. De enige manier om te zorgen dat de zaak overgedragen wordt, is dat je echt helemaal stopt. En dat ga ik doen.”
