Amfibiebus meteen een doorslaand succes

Bij de 60e herdenking van de operatie Market Garden in 2004 zag Ed Tonissen vanaf zijn Pannenkoekenboot op de Waal een drietal authentieke GMC DUKWS voorbij varen. Aan boord waren bejaarde militairen die eerder in 1944 dezelfde oversteek van de rivier maakten. Even later reden de groengekleurde ‘Ducks’ probleemloos de wal op. Binnen enkele seconden vroeg Tonissen aan Dirk-Jan de Jong: “Kun jij ook zo’n ding maken – maar dan als varende autobus.”

Het leek het begin van een spannend jongensboek. Ed Tonissen, Dirk-Jan de Jong en Christoffel Wielders zijn drie met enthousiasme en doorzettingsvermogen overgoten ondernemers met één woordenboek, waarin de woorden ‘kan niet‘ en ‘gaat niet‘ ontbreken. Even terug in de tijd naar die zomerse zaterdagmiddag in september 2004. Ed Tonissen stelde zijn vraag niet voor niets aan Dirk-Jan de Jong. Die is opgegroeid op het bedrijf van zijn vader (De Jong Scheepsservice) en vestigde reeds op jeugdige leeftijd een reputatie met het bouwen van scooters, motoren en een buggy. Natuurlijk ging hij werktuigbouwkunde studeren op de HTS in Arnhem. Ook zijn broer Jeroen stak er al zijn tijd en energie in. Deze ‘wandelende encyclopedie’ staat dag en nacht voor iedereen klaar met creatieve technische oplossingen.
Ed Tonissen heeft veel geleerd op de toeristenschepen van zijn vader. Die lessen waren succesvol, getuige zijn ondernemingen met Pannenkoekenboten in Amsterdam, Rotterdam en Nijmegen. In Rotterdam bezit Tonissen de Chinaboat en restaurant De Zwarte Zwaan en in Nijmegen de Quirin’s spiesenboot. Christoffel Wielders is manager van de Pannenkoekenboten, de Chinaboat en directeur van Splashtours, de onderneming die in Rotterdam de exploitatie verzorgt van de Amfibiebus, de varende autobus dus.

Draaiboek
Door Tonissen en De Jong werd een draaiboek gemaakt voor een haalbaarheidsonderzoek van de bouw en exploitatie van een autobus, geschikt om met passagiers zowel de weg als het water op te gaan. Dirk-Jan stelde voor niet uit te gaan van de zestig jaar oude plannen voor ruim twintigduizend ‘Ducks’. Nog vóór er over de techniek werd gesproken, werd uitgezocht welke overheidsvoorschriften hun pad zouden gaan kruisen, van de Rijksdienst voor het Wegverkeer als van de Inspectie Verkeer & Waterstaat. Dirk-Jan vroeg HTS-ers dit onderzoek in hun afstudeeropdracht op te nemen. Hun rapport toonde aan dat er hier en daar best wat hobbels te nemen waren, maar de wetgeving kent geen barrières die de bouwplannen in de weg staan.
Onderzoek nummer 2: maak een proefontwerp. Binnen enkele dagen meldde één van de studenten zich: “Of het de heren bekend was dat ze opnieuw het wiel gingen uitvinden.” Op de wateren rond Malta worden regelmatig proeven gedaan met een prototype amfibiebus. De ondernemer, een Schot, werd snel gevonden. Natuurlijk werd er een stukje met de bus gereden en gevaren. Tonissen en De Jong waren snel overtuigd en bestelden een bus.
We maken een sprong naar begin vorig jaar. De ondernemers namen op Malta na veel loze beloften afscheid van de Schotse ondernemer. Ze besloten zelf een amfibiebus te bouwen. Er werd een autobus besteld. Die worden als chassis geleverd. Voor de opbouw had Tonissen aluminium in gedachte, dat is sterk genoeg als body. Hij had daarmee ervaring opgedaan toen hij bij Willems Constructie in Boven-Leeuwen met hetzelfde materiaal de 45 meter bovenbouw realiseerde voor zijn mps Keizerstad (nu Smaragd II). Ook nu werd voor de afbouw samengewerkt met Willems Constructie. Jan Smittenberg, bekend in de passagiersvaart, werd projectleider.
Op de wekelijkse bouwvergadering werd veel gediscussieerd over de insteek, vooral richting keurende instanties. Was het een vaartuig dat over de weg kan rijden of was het een bus die kon varen? De Jong: “Als er tijdens de bouwbesprekingen mensen van de IVW en de Rijksdienst voor het Wegverkeer aan tafel zaten, nam er altijd wel één het woord.” Zodoende wist hij meteen of hij met ‘natte’ of ‘droge’ wetgeving te maken zou krijgen. Het was niet altijd gemakkelijkVoor schepen worden bijvoorbeeld voor vensters andere eisen gesteld dan voor het wegverkeer. Wie gaat er straks achter het stuur van de Amfibiebus? Een buschauffeur met een groot vaarbewijs of een schipper met een groot rijbewijs? Er is gekozen voor schippers die inmiddels met succes een opleiding als buschauffeur hebben afgerond. Daarvan zijn er altijd twee ‘aan boord’.

Certificaten
Bij het oplossen van technische vraagstukken tijdens de bouw werden 24 (!) certificaten van deugdelijkheid in de wacht gesleept. En passant verwierven de ondernemers met zelfbedachte toepassingen ook nog eens twee patenten voor de wijze waarop in eigen huis de waterdichte afsluiting werd vervaardigd voor de deuren en voor de afdichting van de aandrijfas.
De ontvangst van het kentekenbewijs was voor het team de kroon op het vele werk en een definitieve doorbraak naar meer mogelijkheden. De inzet van een Amfibiebus bij het dagelijks personenvervoer kan enorme tijdsbesparingen opleveren, zo wijzen onderzoeken uit.
Hoewel de bus vooral aan de voorzijde futuristisch oogt zal hij in het stadsverkeer tussen andere bussen niet opvallen. Hij wijkt dan ook niet af van de voorgeschreven maten van 13.55 x 2.55 x 4 meter. Via een ruime entree en dito gangpad kunnen 52 passagiers hun comfortabele zit innemen, waarbij ze via het Rafa panoramaglas kunnen genieten van alles op weg en water. Kort achter de achterwielen zie je de Hamilton Jets die voor de ‘natte’ aandrijving zorgen. Als geen ander weet Ed Tonissen dat veiligheid voor de passagiers boven alles gaat. En omdat er nergens vergelijkingsmateriaal te vinden is over constructies van varende bussen is een roll-over nagebootst die met behulp van een 3D highspeed film bij een Duits onderzoekcentrum tot een computer simulatiemodel is verwerkt. De uitkomst daarvan is in de bouw verwerkt en resulteerde in een sterke constructie zonder concessies aan het comfort van de passagiers. Daarmee voldoet de Amfibiebus aan alle Europese eisen. De Amfibiebus wordt geëxploiteerd onder de vlag van Splashtours Rotterdam. Op de Coolsingel kan worden ingestapt voor een rondrit door Rotterdam waarbij de bus in ieder geval de ss Rotterdam bezoekt. Daar is de helling gemaakt waar de bus -geheel volgens plan- in de Maas ‘splasht’.

Bedrijfsmatig

De nieuwe Amfibiebus in actie. Spectaculair. Aanvragen om informatie erover stromen binnen uit de hele wereld.

“Met de bouw van deze amfibiebus hebben we de lat wel erg hoog gelegd”, zegt Dirk-Jan de Jong. “Achteraf was het eenvoudiger geweest om eerst een bedrijfsmatige toepassing te bouwen en ons pas daarna in de sector personenvervoer te begeven. Maar daardoor krijgen we het wel een stuk gemakkelijker als we binnenkort starten met een tweede onderneming, Dutch Amphibious Transport.” Die richt zich op de markt voor zakelijke dienstverlening. Mogelijke amfibische toepassingen voor de brandweer, vuilophaaldienst, kleinschalige distributie in grachtengordels. En over grachten gesproken: een rondvaartbedrijf in Amsterdam heeft reeds een order geplaatst voor zes Amfibiebussen.
Tijdens de bouw werd noodgedwongen een mediastop ingevoerd, omdat de pers te veel tijdsbeslag op het management legde. Na de officiële presentatie van de bus komen uit heel de wereld informatieaanvragen binnen.
Met zijn vooruitziende blik heeft toenmalig Rotterdams burgemeester Ivo Opstelten begin vorig jaar aan Splashtours de Ketelbinkieprijs uitgereikt, bedoeld voor de ondernemer die zich het meest origineel of innovatief heeft geprofileerd en daarmee tevens de spotlight op Rotterdam heeft gezet.
Het is jammer dat de bedrijfsauto RAI dit jaar is afgelast. De binnenvaart had daar geschiedenis kunnen schrijven met haar primeur op wielen.

(Hans Heiligers)