Wageningen Universiteit concludeerde twee jaar geleden al dat op verschillende plekken in de Westerschelde de PFAS-norm werd overschreden. Er werd onderzoek gedaan naar het gehalte van de chemische stof in het waterleven. Op aandringen van de visserijsector zelf.
Die had overigens al op eigen initiatief monsters van garnalen genomen en overschrijdende waarden vastgesteld. Vervolgens werd in 2022 het advies gegeven ten oosten van de lijn Vlissingen-Breskens te gaan vissen.
Waterwerken
Nu is er het probleem van het gebruik van staalslakken in de Ooster- en Westerschelde bijgekomen. Staalslakken kunnen worden toegepast als bodembekleding in waterwerken. Bijvoorbeeld in de oevers.
En dat heeft, volgens schelpdierkwekers, kreeftenvissers en milieuorganisaties, de nodige kwalijke gevolgen. Staalslakken bevatten zware metalen die worden opgenomen door dieren en planten. Dus ook door oesters, mosselen en kreeften. Tevens kunnen staalslakken een verhoging van zuurwaarden veroorzaken. Kortom: een probleem voor mens en milieu. Kreeftvissers wijzen erop dat de kreeften zich niet langer in de bodem kunnen verschuilen. Staalslakken hebben effect hebben op hun leefomgeving. Door zogeheten carbonatatie, of carbonatie, gaan de holtes tussen de staalslakken dicht.
Toepassing op land gestopt
Dus de plannen van Rijkswaterstaat om weer grote partijen slakken in de Westerschelde te storten, zorgen voor grote onrust, zo meldt Omroep Zeeland op haar website. Vanaf 2027 wil het waterbeheer op zeven plekken in Zeeland met het materiaal gaan werken. En dat terwijl demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen op 21 juli besloot gedeeltelijke te stoppen met het gebruik van het staalrestproduct op land.
Omdat het mogelijk gevaren oplevert voor de volksgezondheid. Nader onderzoek daarnaar is gestart. Uit onderzoeken van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en de Inspectie Leefomgeving en Transport blijkt dat staalslakken op het land mogelijk schadelijker zijn dan altijd is gedacht. Als staalslakken namelijk nat worden, door regen of grondwater, komen er schadelijke stoffen vrij.
Voor de Deltawateren geldt de voorlopige stop niet. Wat vreemd is aangezien de slakken in water worden gestort. Zeeuwse vissers, milieuorganisaties en de lokale politiek maken zich steeds meer zorgen.
Lozingen
Alsof de vissers al niet met genoeg problemen zitten. Want intussen is hun vakbond een gerechtelijk procedure gestart tegen de Amerikaanse chemiefabriek 3M. Die loost PFAS in de Schelde. Met ernstige milieuvervuiling als gevolg. Plus natuurlijk ook hier economische schade voor de Nederlandse vissers.
Het nieuws over de lozingen van 3M, vlak bij Antwerpen, kwam in 2021 naar buiten. Door het dumpen in de Schelde kwam de giftige stof in de zeearm terecht. Met alle gevolgen van dien.
Geadviseerd werd om niet vaker dan één keer per jaar vis of twee keer per jaar garnalen uit de Westerschelde te eten. Voor de vissers betekende dat een negatief verbod in het oostelijke deel van de Westerschelde te werken. De maatregel raakte lokale vissersbedrijven hard doordat zij hun visgronden niet meer konden benutten. Met alle gevolgen van dien voor de toekomstige levensvatbaarheid van de getroffen bedrijven.
Geen enkele overheid of instantie heeft er goed zicht op waar in Nederland staalslakken liggen, volgens onderzoek van Investico. Het journalistencollectief wijst erop dat ze op uiteenlopende plekken door het gehele land te vinden zijn. Wanneer de chemische stoffen in de bodem en het grondwater terechtkomen, gaan dieren en planten dood. Dat heeft onderzoek uitgewezen. Om van de effecten op het onderwaterleven in de Zeeuwse Delta nog maar niet te spreken.
