Er zijn grote vrachtauto’s voor vervoer van grote hoeveelheden over langere afstanden en kleinere vrachtauto’s of bestelauto’s voor de fijnmazige distributie van kleinere pakketten goederen. Net als bij vrachtauto’s hangt de diversiteit van de vloot binnenschepen samen met het werkingsgebied en waar de schepen voor worden ingezet. Waar grotere binnenschepen bij uitstek geschikt zijn voor vervoer van grote hoeveelheden bulkgoederen of containers, kunnen kleinere schepen vooral worden ingezet in de fijnmazige distributie op het indrukwekkende netwerk van kleinere vaarwegen.
Van het totale vaarwegennet in Nederland is 65 procent alleen maar bevaarbaar voor schepen die kleiner zijn dan 86 meter. In België en Frankrijk liggen die percentages op respectievelijk 72 en 78.
De term ‘kleinere schepen’ verdient wel enige toelichting. Het gaat hier om schepen tot 1.500 ton laadvermogen en 86 meter lengte. Door de spectaculaire nieuwbouw van vooral grotere grote schepen is de vloot kleinere schepen de laatste jaren onderbelicht geraakt. De belangrijke rol die kleinere schepen kunnen spelen in de logistiek, in de economie en als alternatief voor de vrachtauto, verdient echter juist extra aandacht. Zeker omdat een verschuiving van vervoer van de weg naar het water positieve gevolgen heeft voor het milieu en de veiligheid.
Uitdaging
De uitdaging is groot. Enerzijds moeten potentiële klanten gewezen worden op de mogelijkheden die kleinere schepen bieden voor de logistiek. Anderzijds moet de sector zelf modern, concurrerend en zo schoon mogelijk werken. Bovendien moet het aantrekkelijk zijn om te werken, te ondernemen en te investeren in deze sector.
Het Branche Overleg Binnenvaart (BOB, waarin Koninklijke Schuttevaer, Het Kantoor en CBRB samenwerken) en het EICB hebben vorig jaar Buck Consultants International opdracht gegeven om de toekomst van het kleine schip te onderzoeken. Dat resulteerde in het rapport Een goede toekomst voor het kleine schip, waarin wordt geconstateerd dat het aantal kleine schepen tussen1981 en 2003 is gedaald met 40 procent. Van 5300 schepen in 1981 naar 3000 schepen in 2003. Als niets wordt gedaan om die neergang te stoppen, zullen er in 2016 minder dan 2.000 schepen zijn.
De gevolgen laten zich raden. Bedrijven langs of dicht in de buurt van de kleinere vaarwegen kunnen niet hun goederen over water laten aan- of afvoeren.
Onderzocht werd tevens wat de oorzaken van deze ontwikkeling zijn en waar marktkansen voor het kleinere schip liggen.
Actieplan
Er is een actieplan opgesteld waarin staat wat nodig is om de bestaande vloot kleinere schepen te behouden en de marktpositie voor die vloot te verbeteren. Het actieplan leidde tot twintig projecten.
Bij de presentatie van Een goede toekomst voor het kleine schip werd vorig jaar met staatssecretaris Tineke Huizinga van V&W afgesproken dat er een projectcoördinator zou worden benoemd voor de uitvoering van het actieplan.
Drs. Ton Mooren is onlangs benoemd als projectcoördinator. Die is begonnen met het duidelijk in kaart brengen wat de streefdoelen zijn van de verschillende projecten, waarvan er al enkele zijn opgestart.
Projecten die al lopen, zijn:
• Het realiseren van meer leerplekken aan boord van kleine schepen. Er dienen voldoende mogelijkheden te komen op kleine schepen om instromers op te leiden. Een opleiding voor de schippers van die schepen – die deze instromers begeleiden – is daarvoor noodzakelijk.
• Het opzetten van een handboek c.q. vraagbaak voor nieuwe instromers. Wie in een nieuwe werkkring begint, heeft duizend en één vragen. Zo’n handboek of vraagbaak kan handig zijn om snel de ins en outs van de binnenvaart eigen te maken.
• Het toepassen van de hardheidsclausule en alternatieve technische maatregelen. Hoe kunnen of moeten bestaande, kleinere binnenschepen voldoen aan technische eisen die door de CCR de komende decennia worden gesteld aan alle schepen? Welke ‘ontheffingsmogelijkheden’ zijn realistisch voor oudere en/of kleinere schepen?
Enkele projecten die binnenkort worden gestart, zijn:
• Onderzoek naar een waarborgfonds en een ‘Kleine Schepen Herwaarderingsprogramma’. Een waarborgfonds zou aan een startende ondernemer op een klein schip moeten garanderen dat het fonds zijn schip koopt zodra hij wil stoppen of van werk wil veranderen (een soort statiegeld op schepen). Het doel van het Kleine Schepen Herwaarderingsprogramma is om goed onderhouden, kleinere schepen niet te slopen. Met een opkoopregeling kunnen deze schepen minimaal een jaar worden gereserveerd voor (her)intredende nieuwe ondernemers. Is er binnen een jaar geen nieuwe ondernemer gevonden, dan wordt het schip alsnog gesloopt.
• Het vergroten van de stakingsvrijstelling. Onderzocht wordt de mogelijkheid om bij bedrijfsbeëindiging de stakingsvrijstelling te vergroten. Stakingsvrijstelling wil zeggen dat als een bedrijf zijn activiteiten staakt (dus het bedrijf stopt) een deel van de winst die in het laatste jaar is behaald, wordt vrijgesteld van belasting. Nu is dat € 20.000,- en voor ondernemers die ouder zijn dan 55 jaar maximaal
€ 45.000,-.
• Het verkennen van de mogelijkheden om eenmansvaart verder uit te breiden. Door het oprekken van de grens voor eenmansvaart zouden de exploitatiekosten van het kleine schip verlaagd kunnen worden. Eenmansvaart is nu onder voorwaarden toegestaan. In 2005 waren er zo’n 300 schepen die onder deze uitzonderingsbepaling vielen. Dit onderzoek moet uitwijzen of dit aantal schepen kan worden uitgebreid.
Naast deze projecten zijn er diverse private – vaak heel kansrijke – initiatieven en projecten, waarbij gewerkt wordt aan nieuwe ladingstromen, nieuwe concepten en nieuwe schepen. Het EICB is bij diverse projecten nauw betrokken.
Projectcoördinator Ton Mooren zal in deze rubriek van het EICB regelmatig verslag doen van de projecten voor kleinere schepen.
Reageren? Mail naar
[email protected].
